'Heb je heimwee naar die versie van jou die achterbleef op de kade van Tandjong Priok?'
Nationale Herdenking 15 augustus 1945: Een brief aan mijn Indische oma
Op 15 augustus herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië. Tijdens de Japanse bezetting werden honderdduizend kinderen en volwassen geïnterneerd in kampen. Zo ook de opa en oma van Dyonne van Haastert, communicatieadviseur bij KIS. Haar grootouders spraken nooit over hun kampervaringen, maar het trauma van het oorlogsgeweld en de daaropvolgende Bersiap en migratie dreunt wel door in haar familie. Dyonne schreef -in het licht van de herdenking- een brief aan haar Indische oma die ze nooit heeft leren kennen.
Alle flarden aan informatie slurp ik op, om zo een beeld van jou te kunnen vormen.
Een beeld van Etty. Oma Etty. Mijn oma Etty.
Zijn mijn angsten jouw nachtmerries?
Had je heimwee naar een land dat er niet meer is?
Heimwee naar een huis dat er niet meer is?
Naar de familie die je daar achter liet?
Naar het leven dat je los moest laten?
Naar die versie van jou die achterbleef op de kade van Tandjong Priok?
Ik heb heimwee. Heimwee naar jou.
Soms praat ik, maar zeg ik niets. Ze zeggen dat jij dat ook deed.
Ik weet niet wat jouw ogen hebben gezien in het kamp waar je je dochter verloor.
Hoe het voelde om met een pistool onder je kussen te slapen.
En toch voel ik het. Hoe kan dat?
En die schaduwen die mij lijken te volgen, horen die bij jou?
Wanneer eindigde de Tweede Wereldoorlog?
Negen van de tien Nederlanders antwoordt zonder aarzelen '5 mei 1945', en ziet daarbij vermoedelijk in gedachten de grijsgedraaide archiefbeelden van uitbundig vlaggende menigtes, die geallieerde tankwagens toejuichen, in de straten van Groningen of Amsterdam.
Die uitzinnige vrolijkheid heerste op de bewuste datum echter lang niet overal binnen de toenmalige grenzen van het Nederlandse Koninkrijk. In voormalig Nederlands-Indië hield de Japanse bezetter de archipel nog maanden stevig in de greep. Pas na de twee gruwelijke atoombommen, op 6 augustus op Hiroshima en op 9 augustus op Nagasaki, capituleerde Japan en eindigde de Tweede Wereldoorlog.
Belangrijke data
7 december 1941: Japan bombardeert Pearl Harbor
8 december 1941: Nederland verklaart de oorlog aan Japan
8 maart 1942: Japan bezet Nederlands-Indië
6 augustus 1945: atoombom op Hiroshima
9 augustus 1945: atoombom op Nagasaki
15 augustus 1945: capitulatie van Japan: einde WO II
17 augustus 1945 Soekarno en Mohammed Hatta roepen Republiek Indonesië uit
In het machtsvacuüm dat ontstond volgde een chaotische (dekolonisatie)oorlog:
- Bersiap: Bepaalde Indonesische nationalistische groeperingen vervolgden en vermoordden Nederlanders en iedereen die Nederland goed gezind was. Ook Indo-Europeanen, Molukkers en Peranakan Chinezen werden doelwit.
- Politionele acties: Nederland op haar beurt probeerde middels twee ‘politionele acties’, in 1947 en in 1948, op gewelddadige wijze haar gezag in de kolonie te herstellen. Er vielen in die jaren opnieuw veel slachtoffers.
27 december 1949: Nederland erkent de Republiek Indonesië
15 augustus 1950: Soekarno roept Indonesische Eenheidsstaat uit
Meer informatie?Neem contact op met:
Dyonne van Haastert
