Hebben Turkse Nederlanders voor Turkije of Nederland gekozen?

‘Waar kies je voor?’ is niet alleen een vraag die van toepassing is op een politieke partij bij verkiezingen, het is ook de vraag die aan Turkse Nederlanders gesteld wordt vanwege hun verschillende identiteiten. Kiezen zij voor Turkije? Of toch voor Nederland? Meervoudige identiteiten hebben, doet de vraag van loyaliteiten rijzen. Aan wie ben je trouw? Waar kies je voor op le moment suprême? Vanuit een afstandje bekeken zijn deze vragen deels begrijpelijk. Want als Turkije in oorlog zou raken met Nederland, waar zouden de Turkse Nederlanders zich dan bij scharen? Gaan we dan te maken hebben met vijanden achter de linie? Of zullen het trouwe bondgenoten zijn tegen de gemeenschappelijke vijand, het land van hun voorouders?

De werkelijke situatie is minder zwart-wit. Nederland is niet in oorlog met Turkije. Door een karikatuur te schetsen, hoopt men de doorslaggevende factor te kunnen achterhalen. Het antwoord op die vraag zou dan gegeneraliseerd kunnen worden naar andere situaties. Duidelijk antwoord op de vraag waar men voor kiest als puntje bij paaltje komt, helpt weer om in te schatten of iemand aan jouw kant staat of niet.

'Net zo Turks als zij Nederlands zijn, of net zo min Turk als Nederlander' 

In mijn onderzoek naar meervoudige identiteiten en loyaliteiten van Turks Nederlandse jongeren uit verschillende religieuze gemeenschappen stel ik ook die loyaliteitsvraag. Een sterk terugkerende antwoord spreekt boekdelen: men kan geen heldere en eenduidige reactie geven. Met veel stiltes, pogingen tot antwoorden die vervolgens weer ingetrokken worden zeggen mensen: ‘eigenlijk is het niet zo simpel’. Wij mensen zijn namelijk flexibel en afhankelijk van de situatie identificeren wij ons sterker met onze ene dan wel onze andere deelidentiteit. Wanneer er verkiezingen in Turkije zijn, kun je meestemmen, want je hebt Turkse roots. Wanneer er hier verkiezingen zijn, kun je hier je stem laten gelden, want je bent hier geboren en getogen. Geen conflicterende loyaliteiten, eerder elkaar opvolgende, en niet uitsluitende gebeurtenissen.

Elke situatie vraagt dus iets anders van je. Vroeger hadden we te maken met Turken in Nederland. Nu hebben we te maken met de kleinkinderen van ’deze Turken’. Mensen die hun hele leven lang in Nederland hebben doorgebracht en niets anders kennen dan hun leven hier. Zij zijn net zo Turks als dat zij Nederlands zijn, of net zo min Turks als dat ze geen Nederlanders zijn. Deze nieuwe situatie is dus een toestand waarbij mensen zich zowel als Turks kunnen bestempelen áls ook Nederlands. Feit blijft dat zij 99% van hun leven hier doorbrengen. Ze horen bij beide, maar ook weer niet.

‘Waar kies je voor?’ kan een makkelijke vraag lijken, maar is dat voor deze mensen niet. Kies je voor je hart of je hersenen? Beide kennen verschillende, unieke en ook elkaar aanvullende functies. Ze komen beter te pas op verschillende momenten. Dus hart óf hersenen? Liever beide. Maar ook liever de één op het ene moment en liever de ander op het andere moment. Dát Turkse Nederlanders massaal hebben gestemd, wil dus niet per definitie betekenen dat zij enkelvoudig Turkije boven Nederland prefereren.

'Je betrokken voelen met Turkije blijft een makkelijke optie'

Sinds twee jaar is de politieke situatie in Turkije sterk gepolariseerd. De politieke spanningen in Turkije zet mensen tegenover elkaar en vereist hen kant te kiezen: ben je voor het belang van Turkije of niet? De situatie in Nederland is ambigu, maar in Turkije sta je voor een binaire keuze. Sinds Turkse aangelegenheden zich niet meer tot de landsgrenzen beperken, vanwege het gemak waarmee men toegang heeft tot wat er in Turkije gebeurt, blijft je betrokken voelen met Turkije een makkelijke optie.

Dit lastige parket werd erkend en goed gebruikt (lees: misbruikt) door de Turkse premier. Samen met mij hebben vele andere Turkse Nederlanders een geadresseerde brief van hem ontvangen. Deze schending van privacy en misbruik van machtspositie is verkeerd. Echter, als we deze brief inhoudelijk bekijken, dan betreft het een brief die veel Turkse Nederlanders als zeer positief hebben ervaren. Zijn boodschap zat namelijk vol met erkenning en waardering voor hun situatie.

De uiting van erkenning vanuit Turkije is een boodschap die velen al lange tijd hopen te horen van politici en andere vooraanstaande figuren. Maar dan van onze mensen alhier. Er zijn genoeg mensen die zich door de verwelkomende boodschap uit Turkije gesterkt voelen in de gedachte dat hen een positieve plek toegewezen wordt in Turkije. Dat men massaal is gaan stemmen op het heldere, nota bene geadresseerde, boodschap van de Turkse premier moet ons dan ook niet verbazen. Áls we willen dat mensen de volgende keer duidelijker bij ‘Turkije of Nederland’ kant kiezen voor Nederland, dan wordt het hoog tijd dat de omarmende boodschap vanuit hier luider gaat klinken.