Jippie, Sint en Piet!

Sinterklaas zie ik zonder meer als het leukste feest in Nederland. Elkaar zonder enige aanleiding cadeaus geven, met enige spot en ironie, en met wat moeizame creativiteit, is onwaarschijnlijk aandoenlijk en nuttig. Het geploeter op gedichten en surprises is een van de aardigste aspecten van de Nederlandse cultuur. Het zou echt jammer zijn als dat het langzaam af zou leggen tegen die suffe cadeautjes zonder meer met Kerst.

Ook zo nuttig is ‘het geloven’ in Sinterklaas, en dan vooral de onttovering daarvan. Hij bestaat niet! Haha, gefopt. Sommige psychologen zien daar een traumatische ervaring in. Ik zie het zelf als de eerste kennismaking met de diepe twijfel die zo kenmerkend is voor de westerse cultuur. We kunnen overal wel in geloven. Wees dus op je hoede, laat je niets op de mouw spelden, kijk uit voor valse profeten! Nederlanders zijn niet voor niets zo kritisch.

Dat is de charme van het sinterklaasfeest: het scherpt de geest. Kinderen leren wat geloof is, en cadeaus krijg je niet zomaar. Het is dan ook een vergissing om te denken dat het om een kinderfeest zou gaan. Het biedt volwassenen juist de mogelijkheid te plagen en tegelijkertijd toch hun best te doen. Het is omgeven met de ambivalentie die iedere relatie kenmerkt, zelfs die met kinderen. Was sich liebt das neckt sich!

Het feest is er niet in de eerste plaats voor de ontvangers; Sinterklaas is er vooral voor de gevers! ‘Sint liep te denken, wat hij … zou schenken’ – dát is de sleutelzin. De ironische geste staat centraal. Hoe leuk is het niet als jouw cadeau wordt uitgepakt, en hoe teleurstellend vervolgens als je gedicht zo slecht wordt voorgelezen of je surprise niet begrepen. Je verheugt je vooral op wat je geeft en veel minder op dat wat je krijgt.

 Afijn, Zwarte Piet dus – hij is wel een héél klein onderdeel van dat Sinterklaasfeest. Toch is de discussie daarover belangrijk. Zo gemakkelijk is afscheid nemen niet. Maar kun je je toch in een ander verplaatsen – dat is de kwestie. Intussen kan het kinderen geen pepernoot schelen wat voor kleur Piet heeft. Zij hebben wel wat anders aan hun hoofd. We gaan geleidelijk afscheid nemen van Zwarte Piet – zoveel is zeker.

Als we er maar niet die suffe Kerstman voor in de plaats krijgen. Handen af van Sinterklaas!