Radicalisering is gevaarlijk

Recent liet de AIVD weten dat het aantal terugkeerders naar Nederland gaat stijgen. ISIS wordt steeds verder in het nauw gedreven, waardoor uitreizigers naar Nederland terugkeren. Deze terugkeerders vormen een bedreiging voor de veiligheid in Nederland. Ze zijn ideologisch gehard, hebben wapentraining gehad, strijdervaring opgegaan en hebben een jihadistisch netwerk, aldus de AIVD. Op deze terugkeerders kan alleen nog een intensieve curatieve en repressieve aanpak worden ingezet. Niet zelden zal blijken dat het radicaliseringsproces niet meer ten volste gekeerd kan worden.

Eerdere preventieve inzet vergroot de kans dat een persoon op een positieve manier kan blijven deelnemen aan de samenleving. Maar, hoe pak je radicalisering preventief aan? Door vroegtijdig in te grijpen en het lokaal te houden. Dat wil zeggen; dichtbij de jongeren, de ouders en de sociale omgeving. Van gemeente tot moskee, van jongerenwerk tot de politie. Iedereen speelt daar een grote rol in. Door in te zetten op factoren die jongeren vatbaar maken, kunnen mogelijke problemen in de kiem worden gesmoord.

Keer het tij

Om die voedingsbodem bij jongeren te meten is er vanuit het Verwey-Jonker Instituut binnen Kennisplatform Inclusief Samenleven een onderzoeksinstrument ontwikkeld. Het instrument brengt risico’s en mogelijkheden in beeld – bij jongeren zelf en bij hun omgeving. De kennis die gemeenten vanuit dit instrument verkrijgen kan worden ingezet om het preventieve beleid te versterken.

We moeten voorkomen dat jongeren zich afkeren van de samenleving

Het doel? Jongeren, gezamenlijk, weerbaarder maken tegen radicale invloeden. We moeten voorkomen dat jongeren zich afkeren van de samenleving. Hoe verder in het proces, des te moeilijker het tij nog te keren is. De ontwikkeling van dit instrument is niet over een nacht ijs gegaan. Het is talloze keren besproken en het is uitgebreid getest. En ik voeg eraan toe: het is niet zomaar even in te zetten. Dat heeft onder andere maken met de gevoeligheid van het thema.Uit onderzoek blijkt dat er drie zogenoemde ‘pushfactoren’ zijn die de voedingsbodem van radicalisering bepalen. Dat zijn zowel sociale als religieuze en politieke factoren.

Vatbaarheid radicalisering

Jongeren die zich bijvoorbeeld niet thuis voelen in Nederland, discriminatie ervaren en weinig toekomstperspectief hebben, zijn vatbaarder voor radicale gedachten. Ook religie kan een rol spelen. Jongeren hebben behoefte aan zingeving, willen hun religieuze identiteit bevestigen en zijn zoekende hoe ze in Nederland als een goede moslim kunnen leven. Het maakt hen vatbaar als ze voor dergelijke informatie op internet gaan zoeken. Ten slotte, het politieke aspect. Jongeren zijn vatbaar voor radicale invloeden wanneer zij achterstelling van de (gehele) moslimgemeenschap ervaren, het gevoel hebben dat er met twee maten gemeten wordt en denken dat het westen niet voor moslims opkomt (bijvoorbeeld optreden tegen geweld in oorlogsgebied).

Door bovenstaande factoren aan te pakken kan preventief op de vatbaarheid voor radicalisering ingegrepen worden. Ondersteun bijvoorbeeld ouders, zodat zij hun kinderen beter kunnen begeleiden in hun religieuze zoektocht of bij hun schoolloopbaan. Train risicojongeren door ze zelfreflectie aan te leren, een kritische kijk op informatie van anderen en een constructieve wijze om met discriminatie om te gaan. Dit maakt hen meer weerbaar.

Verbinding jongeren

Door te praten met jongeren, professionals en sleutelfiguren komt er een goed zicht op de risicofactoren voor radicalisering, waardoor gemeenten de kans krijgen vroegtijdig in te grijpen. Zo kunnen we samen zorgen dat jongeren zich in deze turbulente tijden niet afkeren van onze samenleving, maar verbonden blijven. En daar spelen we allemaal een grote rol in.