Waarom islam geen verklarende factor voor seksueel geweld is

Sinds jaar en dag proberen (met name) xenofoben elke vorm van maatschappelijk onwenselijk gedrag te verklaren door het te koppelen cultuur en/of religie. Ooit probeerde Lombroso zelfs aan te tonen dat criminaliteit een afwijking was. Crimineel gedrag zou erfelijk bepaald zijn en een crimineel zou te herkennen zijn aan bepaalde uiterlijke kenmerken. Hiermee brak hij met de gevestigde klassieke school van criminologie, die stelt dat misdaad een onlosmakelijk onderdeel van de menselijke natuur is.

Glad ijs

Sociaal wetenschappers volgen aardig het pad van de klassieke school van criminologie. Voor ons is criminaliteit een ontdekkingstocht door de wondere wereld der menselijk gedrag en alle mogelijke factoren die van invloed kunnen zijn op dat gedrag. Aangezien gedrag subjectief is en de interpretatie onderhevig aan vele fouten, gebruiken we statistiek bij het verzamelen, bewerken, interpreteren en presenteren van mogelijke verklaringen van gedrag. En waken we ervoor om zo maar te interpreteren en uitspraken te doen.

Met zijn blog waagt Jan Jaap de Ruiter zich op glad ijs, namelijk het sociaalwetenschappelijk speelveld. Zijn uitspraak ‘ik heb gesteld en hier uit de doeken gedaan dat islam een factor is geweest die aanleiding heeft gegeven tot het gedrag van de jongeren’ past zó in het straatje van populistische sensatiezoekers die al jaren etniciteit en religie als verklaring gebruiken voor criminele gedragingen, maar het sociaalwetenschappelijk niet kunnen onderbouwen.

Nuance noodzakelijk?

Zijn nuanceringen hebben geen enkel zin als een blog zo'n stellige titel heeft. Zijn argument dat salafistische jihadisten hun gedachtegoed weliswaar baseren op islamitische bronnen en denkers is uitermate dubieus aangezien je hun manier van denken en interpretatie op deze manier rechtvaardigt. Je stelt daarmee dat het salafistisch jihadisme de norm is in de islam en de overige vormen niet. Niemand die de verdere nuanceringen nog hoort. Had dan gezegd: salafistisch jihadisme als verklarende factor voor Oudejaarsaanrandingen.

Ik vraag me af hoe vaak mensen uit islamitische landen hebben meegemaakt dat vrouwen in een massamenigte met seksueel geweld werden gecorrigeerd

Ten tweede kwamen de daders uit Keulen uit voornamelijk Syrië, waar seksueel geweld tot de oorlog niet geaccepteerd werd als manier van straffen. Zij kwamen dus niet uit Egypte, Iran, Afghanistan of Saoedi-Arabië die als voorbeeld voor zeer conservatieve worden aangehaald. Er zijn zowel culturele als religieuze verschillen tussen deze landen onderling en met Syrië.

Populisme versus goed onderzoek

Dat er in de islamitische wereld beter met vrouwen om moet worden gegaan, te veel onderwerpen taboe zijn en dat vrouwen op een belachelijke manier gecorrigeerd worden, daar ben ik het helemaal mee eens. Dit zijn echter wel andere discussies. Ik vraag me af hoe vaak mensen uit islamitische landen hebben meegemaakt dat vrouwen in een massamenigte met seksueel geweld werden gecorrigeerd. Bovendien vraag ik me af hoeveel van deze idioten uit Keulen Jan Jaap de Ruiter zelf gesproken en bevraagd heeft of het allemaal wel moslims waren, aangezien er veel religieuze diversiteit is in Syrië. En stel dat het moslims zijn: in hoeverre zouden zij daadwerkelijk vanuit hun islamitische normen en waarden gehandeld hebben?

Kritisch zijn is iets wat ik toejuich. Het bespreekbaar maken van taboeonderwerpen ook. Echter, gedrag interpreteren en verklaren zonder sociaalwetenschappelijke basis leidt tot gevaarlijke aannames. Mijn advies aan De Ruiter is om de invloedfactoren van seksueel geweld te onderzoeken en cultuur, etniciteit en religie mee te nemen als MOGELIJKE verklarende variabelen. En met het volgende verzoek: richt het onderzoek niet alleen op daders met een islamitische achtergrond. Neem ook andere religieuzen en atheïsten hierin mee. Ik ben benieuwd wat daar uitkomt.