Training Cultuursensitief werken
De diversiteit in Nederland neemt toe, wat betekent dat zowel individuen als organisaties regelmatig in contact komen met mensen uit verschillende culturele achtergronden. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van integratie en inclusie. Nieuwkomers in Nederland ervaren vaak een cultuurshock wanneer zij in aanraking komen met de heersende normen en waarden, die sterk kunnen afwijken van wat zij gewend zijn. Deze verschillen kunnen leiden tot misverstanden, conflicten, discriminatie en isolatie van nieuwkomers als gevolg. Het is daarom van belang dat professionals goed uitgerust zijn met de juiste vaardigheden om uitdagingen rondom discriminatie en uitsluiting aan te pakken.
De training ‘Cultuursensitief werken’ is ontwikkeld om professionals voor te bereiden op het effectief omgaan met culturele verschillen door middel van kennisoverdracht, interactieve werkvormen en praktijkvoorbeelden. Het hoofddoel ervan is het voorkomen van misinterpretaties en culturele ruis in de communicatie, wat kan leiden tot discriminatie en ongelijke behandeling, tussen mensen met een migratieachtergrond en professionals. De interventie draagt bij aan het verminderen van discriminatie en onbewuste vooroordelen, en bevordert gelijke kansen.
De training beslaat twee dagdelen van vier uur en is gericht op professionals met bindende, sturende en begeleidende functies, zoals onderwijsmedewerkers, zorgprofessionals en overheidsmedewerkers, juridische professionals, politie en arbeidsdeskundigen.
Deze tekst is opgesteld door de interventie-eigenaar en aan de hand van de verandertheorie door KIS getoetst. Neem voor meer informatie contact op met de contactpersoon.
Contactpersoon: Mehmet Simsek
Organisatie: Mindstone
Website: https://www.mind-stone.nl/
E-mailadres: m.e.simsek@mind-stone.nl
Doelgroepen van de interventie
De interventie is gericht op professionals die een bindende, sturende en begeleidende functie hebben in de maatschappij. Hierbij kan je denken aan: onderwijsmedewerkers, zorgprofessionals, overheidsmedewerkers, juridische professionals, politie en arbeidsdeskundigen.
Doel van de interventie
Het hoofddoel is het voorkomen van misinterpretaties en culturele ruis in de communicatie, wat kan leiden tot discriminatie en ongelijke behandeling, tussen mensen met een migratieachtergrond en professionals met bindende, sturende en begeleidende functies in de maatschappij. De interventie zal leiden tot het verminderen van discriminatie en onbewuste vooroordelen, en zal gelijke kansen bevorderen.
Subdoelen
- Culturele empathie tonen door zich in te leven in gevoelens, gedachten en gedrag van individuen met een andere culturele achtergrond.
- Open-mindedness tonen door middel van een open en onbevooroordeelde attitude jegens verschillende groepen, individuen en verschillende culturele normen en waarden.
- Sociaal initiatief tonen in cultuurgerelateerde situaties door actief de leiding te nemen en zelf stappen te zetten om culturele verschillen of uitdagingen aan te pakken, in plaats van deze te vermijden.
Werkzame mechanismen
Inleving & Empathie
In een fictief scenario emigreert de deelnemer noodgedwongen naar Marokko, waar andere normen en waarden gelden dan zij gewend zijn. Hier moet de deelnemer een sollicitatiegesprek voeren, waarbij zeer verschillende vragen worden gesteld in vergelijking met in Nederland. Het doel is om de deelnemer te laten ervaren hoe het voelt om buiten je referentiekader te antwoorden op vragen die mogelijk tegenstrijdig zijn met je eigen normen en waarden.
Kennisoverdracht
Door middel van kennisoverdracht over de culturele dimensies krijgt de deelnemer inzicht in sociale normen van andere culturen. Hierin worden de dimensies: collectivisme versus individualisme, laag- versus hoogcontext communicatie, neutraal versus emotioneel, laag- versus hoogmachtsafstand en feminien versus masculien, behandeld.
Door middel van de werkvorm over culturele dilemma’s krijgen de deelnemers inzicht in drie handelingsstrategieën: universalisme, relativisme en pluralisme. De deelnemers behandelen verschillende voorbeeldcasussen die gebaseerd zijn op diverse sociale normen. Vanuit het pluralistische gedachtegoed proberen de deelnemers oplossingen te creëren in situaties waarin culturele dilemma’s naar voren komen.
Bewustwording perceptie
In het begin van de training wordt door middel van storytelling ingegaan op percepties. Hierbij wordt uitgelegd dat cognitieve schema’s per cultuur kunnen verschillen. Deelnemers krijgen inzicht in hoe dezelfde situatie anders kan worden waargenomen afhankelijk van de culturele context.
Daarnaast zijn er twee werkvormen ontwikkeld waarbij deelnemers eerst stilstaan bij hun eigen bubbel, referentiekader en cultuur. Dit bevordert bewustwording van het begrip cultuur en maakt het makkelijker om verbindingen te leggen met andere culturen. De culturele dimensies helpen hierbij om verschillen tussen culturen beter te begrijpen.
Tevens wordt er ingezoomd op cognitieve fouten (biases) die we allemaal onbewust maken. Voorbeelden hiervan zijn de confirmation bias, fundamentele attributiefout, ORE-effect, pygmalion-effect, selffulfilling prophecy, stereotypering en bias blind spot. Deze biases worden toegelicht met praktijkvoorbeelden en videomateriaal. Door interactieve sessies kan men deze biases reflecteren op het eigen gedrag.
Verminderen angst en andere negatieve emoties
Het voorgaande zorgt ervoor dat angst en andere negatieve emoties jegens andere culturen bij de deelnemers worden verminderd. De behandelde biases spelen hierbij een grote rol, waardoor de deelnemers zich bewust worden van hun onbewuste angsten.
Daarnaast wordt tijdens het tweede dagdeel het DMIS-model van Bennett en Bennett toegelicht. Hierin worden de fasen van wederzijdse integratie besproken. Elke fase wordt geïllustreerd met voorbeelden en videomateriaal. Tijdens interactieve sessies koppelen deelnemers deze fasen aan hun eigen denkwijze en referentiekader. Vooral de tweede stap van het model, 'verdedigen', wijst op waar de meeste angst vandaan komt en hoe deze ontstaat. Vervolgens gaan de deelnemers met praktijkcasussen aan de slag. De opdracht is om erachter te komen in welke fasen van het DMIS-model de personages in de casussen zich bevinden. Tevens worden de uitkomsten hiervan centraal besproken.
Scheidingslijn verminderen
Aan het einde van de training wordt benadrukt dat we ondanks onze verschillen meer overeenkomsten hebben dan we denken. Onze identiteit bestaat uit deelidentiteiten. Of je Turks, Japans of Nederlands bent, is slechts een deel van wie je bent en niet je hele identiteit. Er wordt ingezoomd op universele waarden en normen.
Door middel van een werkvorm gaan deelnemers in tweetallen in gesprek met iemand die ze niet goed kennen. Tijdens deze gesprekken ontdekken ze overeenkomsten met elkaar, wat vaak tot grote verbazing leidt bij de deelnemers.
Verandertheorie
Evaluatie
Tijdens de prototypefase van de training zijn er na afloop van de sessies vragenlijsten afgenomen onder de deelnemers. De resultaten daarvan worden hieronder weergegeven.
Uitkomsten evaluatievragen 1 en 2.
Uitkomsten evaluatievragen 3 en 4.
Daarnaast vindt aan het einde van elke training een mondelinge evaluatie plaats. Dit gebeurt om de leerdoelen te meten en om feedback te verzamelen. In het begin ging het om het verkennen van welke voorbeeldcasussen goed werden ontvangen door de deelnemers. Na verloop van tijd zijn deze aangepast om beter aan te sluiten bij de behoeften van de deelnemers.
Onderzoek
- Van Oudenhoven, J. P. (2012). Cross-culturele psychologie: De zoektocht naar verschillen en overeenkomsten tussen culturen. Bussum: Coutinho.
- Van Der Zee, K. I., & Van Oudenhoven, J. P. (2000). The Multicultural Personality Questionnaire: A multidimensional instrument of multicultural effectiveness. European journal of personality, 14(4), 291-309.
- Schermer, J. K. (2008). Interculturele samenwerking en communicatie. Noordhoff uitgevers.
- Pinto, D. (2007). Interculturele communicatie: een stap verder. Bohn Stafleu van Loghum.
- Nunez, C., Mahdi, R.N. & Popma, L. (2017). Interculturele communicatie. Uitgeverij Van Gorcum.
- Bennett, M. J. (2017). Developmental model of intercultural sensitivity. The international encyclopedia of intercultural communication, 1-10.
- Hampden-Turner, C., & Trompenaars, F. (2006). Cultural intelligence: is such a capacity credible?. Group & Organization Management, 31(1), 56-63.
- Hofstede, G. (2009). Geert Hofstede cultural dimensions.
- Li, S. S., Liddell, B. J., & Nickerson, A. (2016). The relationship between post-migration stress and psychological disorders in refugees and asylum seekers. Current psychiatry reports, 18(9), 1-9.