Workshop Wie ben jij?

Deze workshop biedt jongeren (12-18 jaar) de kans om hun kennis te vergroten over thema’s zoals diversiteit, identiteit en gelijkwaardigheid en om constructieve dialogen te voeren over deze onderwerpen.

Met een videofragment, waarin kinderen hun verhaal delen over ervaren racisme en discriminatie, vergroten jongeren hun empathie voor slachtoffers van discriminatie. Aan de hand van een tweede videofragment leren jongeren wat de termen discriminatie, racisme, vooroordelen en gelijkwaardigheid betekenen en gaan zij daarover in gesprek. Jongeren verkennen bij zichzelf en de ander wat in hun eigen leefomgeving normen en waarden zijn en aan de hand van gesprekskaarten gaan zij constructief met elkaar in gesprek over hun identiteit en die van de ander.

Jongeren leren hun empathie voor de ander te vergroten, vooroordelen te verminderen en onderlinge verbinding te versterken. Dit draagt bij aan een inclusieve omgeving binnen de klas, school, sport- of buurtvereniging.

Deze tekst is opgesteld door de interventie-eigenaar en aan de hand van de verandertheorie door KIS getoetst. Neem voor meer informatie contact op met de contactpersoon.

Contactpersoon: Christina Mulyono-Meijer
Organisatie: Stichting Kasuaris
Website: www.kasuaris.com/over-kasuaris
E-mailadres: connect@kasuaris.com

De workshop wordt begeleid door peer educators (rolmodellen) met verschillende seksuele, religieuze en/of culturele achtergronden. Zij treden tevens op als rolmodel door hun eigen ervaringen met discriminatie bespreekbaar te maken. De peer educators worden ingezet vanuit een intersectioneel vertrekpunt: de breedte van diversiteit in hun achtergronden zorgt ervoor dat leerlingen rolmodellen met diverse verhalen zien. Zij kunnen zich daarmee op verschillende manieren herkennen in hen.

De workshop is eenmalig en duurt 60 à 75 minuten.

Doelgroepen van de interventie

‘Wie ben jij?’ is ontwikkeld voor jongeren van 12 tot 18 jaar en hun begeleiders, zoals mentoren, jongerenwerkers en trainers, op alle niveaus van vmbo tot vwo. Voor jongeren van 16 jaar en ouder is één van de workshoponderdelen aangepast. Daarnaast wordt de workshop, in een aangepaste vorm die aansluit bij de leefwereld van deze leeftijdsgroep, ook aangeboden aan jongeren van 10 tot 12 jaar.

Doel van de interventie

Probleemstelling: Negatieve vooroordelen die jongeren hebben over de ander, die vaak voortkomen uit onwetendheid over de wereld die bestaat buiten de eigen bubbel. Deze negatieve vooroordelen kunnen leiden tot verschillende vormen van discriminatie.

Hoofddoel: Het vergroten van empathisch vermogen voor de ander, het verkleinen van vooroordelen over de ander, het vergroten van onderlinge verbinding ondanks verschillen die bestaan.

Subdoelen

  • Jongeren hebben minder vooroordelen, door inzicht en kennis over de impact van racisme en discriminatie.
  • Jongeren kunnen een constructieve dialoog met elkaar voeren door o.a. perspectieven met elkaar te delen.
  • Jongeren hebben meer kennis over wat diversiteit betekent, voor de jongere als individu, maar ook voor de jongere als onderdeel van de samenleving: Is diversiteit zichtbaar? Wat maakt dat we met z’n allen divers zijn? Waaraan merk of zie je dat bij jezelf en bij de ander? 
  • Jongeren leren meer over hun eigen identiteit doordat zij bij zichzelf stil staan wie zij zijn en wat maakt wie zij zijn.

Werkzame mechanismen

Empathie/inleven

Door te luisteren naar een videofragment. waarin verschillende kinderen aan het woord komen over hun ervaringen met vooroordelen, racisme en discriminatie, vergroot je je empathie voor mensen die hiermee te maken hebben.

Kennisdeling

Aan de hand van een videofragment ga je plenair met elkaar in gesprek over wat er precies in het fragment gebeurt: welke vooroordelen zijn er zichtbaar, wat wordt verstaan onder discriminatie, wat houdt ongelijke behandeling in en wat betekent gelijkwaardigheid? Tijdens het fragment word je geconfronteerd met veel voorkomende vooroordelen ten aanzien van gediscrimineerde groepen, met als doel empathie te vergroten en kennis over (de ernst van) discriminatie te vergroten.

Scheidslijnen verminderen

Je gaat plenair in gesprek aan de hand van verschillende thema’s (bijv. verschillende feestdagen, taal en stads- en dorpstradities) die gaan over normen, waarden en tradities. De thema’s worden geïntroduceerd met korte videofragmenten. Met het gesprek verkennen we wie deze thema’s herkent en hoe de jongeren zich tot deze thema’s verhouden. Je krijgt hiermee in groepsverband de ruimte om iets te delen over jezelf. Groepsgenoten mogen hierop reageren en vragen stellen. Met de thema’s is het uitgangspunt dat alle deelnemers jongeren zijn, iedereen eigen tradities of gewoonten heeft en iedereen in dezelfde stads- of dorpsomgeving woont. Dit helpt om gezamenlijk de diversiteit en overeenkomsten binnen de groep te ontdekken, waardoor onderlinge verschillen waarderend worden geformuleerd en scheidslijnen worden verminderd.

Angst verminderen

Als verdieping op het vorige onderdeel ga je tijdens dit onderdeel in kleinere groepjes met elkaar in gesprek. Dit doe je aan de hand van de Wie ben jij (WBJ) gesprekskaarten. Door de thema’s op de gesprekskaarten te volgen, ontstaat er voor iedere persoon ruimte om iets te vertellen over diens identiteit. De ander luistert en mag daarna vragen stellen. Door elkaar op deze manier beter te leren kennen, kan de angst voor de ander worden verminderd en wordt onderlinge verbinding bevorderd.

Noot: Alle gesprekken en activiteiten gedurende de workshop worden zorgvuldig begeleid door peer educators met verschillende soorten expertises en ervaringsdeskundigheid. Zij zorgen ervoor dat het gesprek in een veilige, respectvolle sfeer plaatsvindt en dat iedereen de kans krijgt om diens perspectief te delen.

Verandertheorie

Bekijk het schema

Evaluatie

Er is via een formulier gevraagd naar de waardering/tevredenheid van de deelnemers. We hebben een kwalitatieve evaluatie gedaan waarbij we interviews hebben gedaan met deelnemers na afloop om na te gaan wat deelnemers van de interventie vonden. We hebben een kwantitatieve evaluatie gedaan waarin deelnemers achteraf een vragenlijstje hebben ingevuld over wat zij hebben geleerd en/of hebben gehad aan de interventie.

De evaluaties die we mondeling hebben gedaan waren waardevol.

  • Over het algemeen geven leerlingen aan het leuk te vinden meer te weten te komen over hun klasgenoot.
  • Ook geven zij aan dat het filmpje met de slotenmaker impact maakt, omdat ze hiermee direct geconfronteerd worden met racisme en de gevolgen daarvan.
  • In een kleinere groep kregen we terug van een jongere dat ze het fijn vond om in een kleine setting te praten over zichzelf omdat ze dat in grotere groepen niet durft. Dit laat zien dat er oog is voor veiligheid en dat er in een klein groepje beweging kan worden gemaakt.
  • Mentoren geven mee dat de opbouw van de workshop waardevol is, omdat ze eerst informatie ontvangen en daarna stapjes maken door te anticiperen op die informatie, waarna ze zelf uitgedaagd worden om naar zichzelf te kijken.
  • Voor wat betreft het thema ‘seksualiteit’ op de Wie ben jij-kaarten is het voorgekomen dat een jongere aangaf dit erg persoonlijk te vinden en die vraag eruit mag. Dit is een kritische noot voor onszelf: Duidelijk blijven aangeven dat de jongeren niet verplicht zijn deze kaart te kiezen en de vrijheid hebben om een andere kaart te kiezen om over te vertellen.
  • Bij thema ‘gender’, wordt er op de kaart de vraag gesteld: ‘Hoeveel soorten genderidentiteiten denk jij dat er zijn?’ Bij veel jongeren is deze vraag een trigger om provocerende antwoorden te geven door te stellen dat er alleen sprake is van de man en de vrouw en dat het een rare vraag is. Dit is een kritische noot voor onszelf: Hoe kunnen we het onderwerp nog steeds ter sprake brengen op een veilige manier, zonder het thema te censureren? We zijn momenteel bezig de vraag op deze kaart anders te formuleren, namelijk: Wat is in jouw ogen vrouwelijk? En wat is in jouw ogen mannelijk? De vraag krijgt daarmee een iets andere richting, maar wel nog onder het thema van gender. Het gesprek komt dan op een andere manier op gang.
  • Een van de deelnemers van de workshop gaf aan erg lang stil te moeten zitten. Hiermee hebben we de workshop verkort van 90 minuten naar 60 minuten. Daarnaast proberen we jongerentrends te blijven volgen, zodat het materiaal dat we gebruiken ook aansluit op het perspectief van jongeren.