Gelijk = Gelijk? - Diversion
Gelijk = Gelijk? is een lesprogramma gericht op het voorkomen van racistisch en discriminerend gedachtegoed en gedrag onder leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Peer educators (jonge rolmodellen) met een diversiteit aan seksuele, religieuze en/of culturele achtergronden gaan in de klas met leerlingen in gesprek. De peer educators brengen niet alleen kennis over, maar treden vooral op als rolmodel door hun eigen ervaringen met discriminatie, vooroordelen en verantwoordelijkheid nemen bespreekbaar te maken. Gelijk = Gelijk? bestaat uit een reeks van vier lessen, waarbij drie lessen worden verzorgd door de peer educators en één les door de reguliere leerkracht of docent.
Deze tekst is opgesteld door de interventie-eigenaar en aan de hand van de verandertheorie door KIS getoetst. Neem voor meer informatie contact op met de contactpersoon.
- Diversion
- https://www.diversion.nl/
- info@diversion.nl
Behalve op scholen, wordt Gelijk = Gelijk? ook ingezet op voetbalclubs. Recentelijk is Gelijk = Gelijk? in (kleinschalige) pilotvorm getoetst op de voetbalclub (teams van jonge spelers, ca. 10-14 jaar). Over de impact daarvan publiceerde Diversion onlangs dit stuk.
Doelgroepen van de interventie
De primaire doelgroep van de interventie zijn leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs en in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Daarnaast vindt er momenteel een pilot plaats in het mbo om te onderzoeken of het programma daar (in gedifferentieerde vorm) ook haar doelen bereikt. Ten slotte is Gelijk = Gelijk? doorontwikkeld naar de praktische en inhoudelijke context van de (amateur)voetbalclub voor jonge spelers (ca. 10-14 jaar). De secundaire doelgroep van het programma bestaat uit de betrokken reguliere leerkrachten, docenten, voetbalcoaches en de peer educators.
Doel van de interventie
Onder leerlingen in de bovenbouw van het po en de onderbouw van het vo wordt racistisch en discriminerend gedachtegoed en gedrag voorkomen binnen én buiten de klas.
Subdoel(en)
De volgende subdoelen gelden voor Gelijk = Gelijk?:
- Voorkomen en tegengaan van discriminatie en polarisatie tussen verschillende bevolkingsgroepen;
- Stimuleren van democratisch burgerschap: een vergroot besef van de eigen rol in de samenleving en de verinnerlijking van democratische waarden als gelijkheid onder de doelgroepen;
- Scholen/docenten worden ondersteund bij het bespreekbaar maken van taboethema’s die raken aan discriminatie en zijn gemotiveerd hiermee zelf verder aan de slag te gaan;
- Stimuleren van respectvolle conflictoplossing wat bijdraagt aan een positief en veilig klassenklimaat;
- Vergroten van tolerantie en acceptatie van diversiteit, met een focus op seksuele, religieuze, culturele en etnische diversiteit.
Werkzame mechanismen
- Peer education: Jonge rolmodellen fungeren dankzij hun gedeelde leefwereld met de klas als ijsbreker voor het lastige gesprek over vooroordelen en discriminatie.
- Social norm theory: Omdat Gelijk = Gelijk? in groepsverband plaatsvindt en er een groepsgesprek op gang wordt gebracht door rolmodellen die het goede voorbeeld geven, zullen ook sociale normen in de groep verschuiven. Door klasgenoten, peer educators (en eventueel docenten) positief te horen spreken over bijvoorbeeld homo’s, kunnen de opvattingen en het gedrag van leerlingen ten aanzien van deze groep positief worden veranderd.
- Inleving en empathie: Dankzij hun gedeelde leefwereld en door het delen van hun persoonlijke ervaringsverhaal over discriminatie, creëren de peer educators inleving en empathie bij de jongeren in de klas, wat een vermindering van stereotypen en vooroordelen tot gevolg kan hebben.
- Extended contact theory: Intergroepscontact kan onder geschikte omstandigheden vooroordelen tussen meerderheids- en minderheidsgroepsleden effectief verminderen. Concreet betekent dit: het zien van een goede relatie, zoals bijvoorbeeld een vriendschap of samenwerking, tussen een persoon uit de ‘eigen groep’ en de ‘ander’ geeft een positieve sociale norm af. Binnen Gelijk=Gelijk? gaan peer educators met verschillende achtergronden samen in gesprek met de klas waardoor vooroordelen verminderd kunnen worden.
- Secondary transfer theory: Verminderde vooroordelen en stereotypering voor bepaalde groepen kunnen doorwerken naar de perceptie van andere groepen met overeenkomstige kenmerken. Binnen Gelijk = Gelijk? worden verschillende vormen van discriminatie besproken waardoor leerlingen overeenkomsten in het slachtofferschap van verschillende minderheidsgroepen kunnen inzien.
Verandertheorie
Evaluatie
Aan de hand van uitgebreide intake- en evaluatiegesprekken kijken projectmedewerkers met de onderwijsinstelling (waarbij de docent wordt betrokken, maar ook de zorgstructuur van de instelling wordt aangehaakt) hoe de opbrengsten van het programma duurzaam kunnen worden ingebed in de betreffende school. Ook is tijdens het programma altijd een projectmedewerker bij minimaal één les aanwezig. Op deze manier monitoren wij het programma en kunnen wij eventuele knelpunten bespreken met de peer educators.
Onderzoek
Gelijk=Gelijk? is meermaals extern geëvalueerd/geanalyseerd:
- 2019: Kwalitatieve analyse door Kennisplatform Inclusief Samenleven. Verslag is niet openbaar gemaakt.
- 2012: Vervolgonderzoek naar de effectiviteit van Gelijk = Gelijk? door Klooster Onderzoek & Advies en A.G. Advies. Verslag is niet openbaar gemaakt.
- 2010: Onderzoek naar de effecten en aansluiting van Gelijk = Gelijk? op Zeeburgse basisscholen door A.G. Advies en Stichting Voorbeeld (nu Klooster Onderzoek & Advies). Verslag is niet openbaar gemaakt.
Ten slotte is Gelijk = Gelijk? meegenomen in deze publicatie van het Kennisplatform Inclusief Samenleven (2020).