Kennisbank

Stichting Urgente Noden Nederland (SUN Nederland) biedt met 26 noodhulpbureaus verspreid over het land financiële hulp aan mensen die in urgente nood verkeren. Naast hen bestaan er ook veel christelijke en islamitische organisaties die deze hulp bieden. Zijn er kansen voor samenwerking? KIS onderzocht het.

Met het manifest Dicht de kloof! vroegen de burgemeesters van vijftien grote steden zomer 2021 aandacht voor het leefklimaat in de meest kwetsbare gebieden van Nederland. Wanneer het gaat over de opstapeling van achterstanden en problemen in wijken, duikt vaak het begrip ‘segregatie’ op. In deze kennissynthese staat ‘ruimtelijke segregatie’ centraal, oftewel de ruimtelijke neerslag van verschillen – tussen gemeenten en regio’s, maar vooral ook binnen en tussen wijken.

Complottheorieën zijn om verschillende redenen problematisch: ze kunnen bijvoorbeeld een gevaar zijn voor de volksgezondheid of geweld en extremisme aanwakkeren. Een specifiek probleem dat om aandacht vraagt, is dat een deel van de complottheorieën antisemitische of antimoslimracistische elementen bevatten. Sommige zijn zelfs geheel gewijd aan de theorie dat moslims en joden de wereld zouden willen overnemen. Over dit type complottheorieën gaat dit onderzoek.

Een grote mate van verscheidenheid aan culturele achtergronden is voor een groot deel van de Nederlandse samenleving een alledaagse realiteit. Dit geldt met name voor de jongere generaties in grote en middelgrote steden. Deze verscheidenheid leidt niet vanzelfsprekend tot verbinding tussen verschillende groepen in de samenleving.

De KIS Wijkmonitor biedt de mogelijkheid om tot op wijkniveau in iedere gemeente een beeld te krijgen van de leefomstandigheden van verschillende bewonersgroepen. Dit is belangrijk om gelijke kansen te bevorderen en accenten in het lokale beleid of de wijkaanpak te leggen. In deze factsheet met gegevens uit de wijkmonitor laten we zien welke thema's om aandacht vragen.

In Nederland is er sprake van segregatie in het onderwijs. Dit is op basis van sociaal economische status van de ouders, maar ook segregatie op basis van kleur speelt een rol. Met een ‘ouderinitiatief’ komen ouders in actie om de school van hun kind gemengder te maken. KIS zette randvoorwaarden, succesfactoren en valkuilen voor deze initiatieven op een rij.

Hoe ga je om met jongeren die extreme idealen hebben of geloven in complottheorieën? Wat zijn signalen van mogelijke radicalisering? Hoe ga je om met spanningen in de buurt? Hoe maak je actuele, gevoelige kwesties bespreekbaar met jongeren? En wat kan jij doen om de veerkracht van jongeren te vergroten? Het zijn complexe vraagstukken waar je als (jeugd)professional mee te maken kunt krijgen. Dat vraagt van jou om jezelf te blijven ontwikkelen, te verbeteren en te groeien, want op dit gebied ben je nooit uitgeleerd.

Op hogescholen kan veel gewonnen worden in het voorkomen van radicalisering en extremisme, zowel in het opleiden van toekomstige sociaal professionals als in het voorkomen van radicalisering bij leerlingen zelf. Hogeschool Inholland vroeg aan KIS welke kennis er bestaat rond radicalisering en extremisme vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief om dit te kunnen gebruiken in sociale en educatieve opleidingen. 

Polarisatie is een mechanisme waarbij tegenstellingen tussen groepen versterkt worden, onder andere langs etnisch-religieuze lijnen. Deze sociale verhoudingen zijn ook terug te zien in het klaslokaal. Leerkrachten geven bijvoorbeeld aan moeite te hebben met het bespreekbaar maken van tegenstellingen. Er bestaan inmiddels al verschillende interventies die polarisatie op de agenda van scholen proberen te zetten. Theater als middel is een voorbeeld van een dergelijke interventie. Over de effectiviteit van theater als interventie tegen polarisatie is echter niet veel bekend.

Een op de vijf Nederlandse ouders met een niet-westerse migratieachtergrond is tegenwoordig van de tweede generatie. KIS onderzocht hoe deze ouders de opvoeding van hun kinderen beleven, wat zij hierin belangrijk vinden, en waar zij behoefte aan hebben met betrekking tot steun bij de opvoeding.

De aandacht voor polarisatie in Nederland is groot. Gemeenten, politie, sociaal professionals: velen zoeken naar houvast om ongewenste polarisatie vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. Wat doe je als groepen in de samenleving tegenover elkaar komen te staan? En hoe zorg je voor verbinding tussen verschillende groepen burgers?

KIS onderzocht hoe jongeren in niet-stedelijke gebieden aankijken tegen mensen met een migratieachtergrond, en hoe zij aan hun denkbeelden komen. Hoe gaan jongerenwerkers om met polarisatie en extreme ideeën onder jongeren, en wat hebben zij nodig om dit effectief aan te kunnen pakken? We beantwoordden deze vragen in een verkennend onderzoek. Ook brachten we in kaart welke werkwijzen en tools door jongerenwerkers kunnen worden ingezet.

De afgelopen jaren zijn diverse wijkinitiatieven opgezet om een bijdrage te leveren aan de inclusie van nieuwkomers. Nieuwkomers en andere wijkbewoners werken hierin samen aan een gezamenlijk doel. KIS onderzocht in hoeverre deze initatieven bijdragen aan sociale verbinding.

De Nederlandse samenleving is superdivers en publieke organisaties hebben contact met veel verschillende mensen. Communicatie waarbij iedereen zich gezien en begrepen voelt, is dus van groot belang. Zodat er niet onbedoeld wordt bijgedragen aan gevoelens van uitsluiting of het versterken van vooroordelen tussen (groepen) burgers. Deze handleiding geeft richting bij het bepalen van de koers voor inclusieve communicatie.

Hoe kan een gemeente de jongeren die ze niet in beeld heeft, toch bereiken? Deze publicatie biedt gemeenten hulpmiddelen om, via contacten met informele organisaties als sportclubs, horecagelegenheden, en wijkcentra, weer zicht te krijgen op de jongeren die ze uit het oog verloren.