KIS werkt al vele jaren aan kennisoverdracht over het beter bereiken en ondersteunen van ouders met diverse culturele en religieuze achtergronden. Vaders worden nog (veel) minder gezien en ondersteund dan moeders. Vandaar dat KIS zich de laatste jaren focust op deze doelgroep, die zowel in onderzoek als in het werkveld weinig in beeld is. Dit terwijl betrokken vaders net als moeders heel belangrijk zijn voor een positieve ontwikkeling van kinderen.

Het meest kwetsbaar en minst in beeld zijn vaders met niet-Europese achtergronden. Over hoe zij (beter) bereikt en ondersteund kunnen worden als opvoeders gaat deze kennisgids. Zij hebben meer dan bijvoorbeeld vaders uit Europese landen te maken met negatieve stereotypen en deels ook met kwetsbare economische omstandigheden. Naast de zaken waar ook andere vaders tegenaan lopen, spelen er bij hen specifieke vragen en problemen rondom de opvoeding. 

Waarop richt deze kennisgids zich specifiek?

Het vraagstuk in deze kennisgids is hoe voorzieningen die werken met gezinnen en kinderen vaders met specifieke culturele en religieuze achtergronden beter kunnen bereiken en ondersteunen. De sleutel voor verbetering ligt daarbij maar voor een klein deel bij de vaders zelf. Belangrijke factoren zijn voorzieningen voor geboortezorg, kind en gezin en hoe die functioneren, wet- en regelgeving en personen in de eigen omgeving die vaders kunnen ondersteunen maar ook belemmeren in het vaderschap.

Waarom is betrokken vaderschap belangrijk? 

Dat vaders worden ondersteund of versterkt in hun vaderschap is belangrijk, gezien het belang van hun rol en betrokkenheid in het leven van kinderen. Onderzoek toont aan dat vaders, naast moeders, een belangrijke en eigen invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen (Henry et al., 2020). Vaderbetrokkenheid blijkt in de dagelijkse en sociaal-emotionele opvoeding een positieve invloed te hebben op de sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling van kinderen. Dit effect is zelfs sterker bij kinderen in minderheidsposities (Henry et al., 2020). Daarnaast fungeert een betrokken vader als een beschermende factor tegen de ontwikkeling van risicogedrag (De Roos & Bucx, 2015). Vaders kunnen bovendien belangrijke mannelijke rolmodellen zijn, met name voor hun zoons (FIRA, 2007).  

Het ontbreken van actieve betrokkenheid van vaders vormt juist een risico voor de ontwikkeling van kinderen. Onderzoek onder jongeren met een migratieachtergrond laat bijvoorbeeld zien dat goede communicatie met vaders positief bijdraagt aan een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling (De Roos & Bucx, 2015; Van Bergen, De Ruyter & Pels, 2016). Dochters die geen betrokken vader hebben, ontwikkelen vaker risicovol seksueel gedrag (Miller et al., 2022). Daarnaast toont de literatuur aan dat opvoedonzekerheid en problemen van vaders of moeders een negatieve invloed kunnen hebben op de ontwikkeling van kinderen (Bucx, 2011; Nelson et al., 2013).  

Internationaal onderzoek laat zien dat een goede ondersteuning van vaders zich niet alleen zou moeten richten op hun relatie met de kinderen, maar ook op hun mentale gezondheid of stressfactoren. Onderzoek wijst namelijk uit dat mentale gezondheidsproblemen bij vaders (zoals depressie na de geboorte van een kind) zijn geassocieerd met negatief opvoedgedrag van vaders (Cheung & Theule, 2019). Breder is ook aandacht nodig voor de relatie met de moeder. De beste voorspeller van de betrokkenheid van vaders bij het gezin is volgens onderzoeken onder een diverse groep vaders namelijk de kwaliteit van hun relatie met de moeder van het kind. Dit geldt voor nooit getrouwde, getrouwde, samenwonende of (gescheiden) niet samenwonende ouders (Carlson et al., 2008; Pruett et al., 2004).