Landelijke cijfers over hoeveel vaders met een migratieachtergrond daadwerkelijk bereikt worden door voorzieningen die opvoedondersteuning bieden zijn er niet. Het gaat dan om vaders die migreerden naar Nederland of kind zijn van migranten uit niet-Europese landen. Cijfers over hoeveel vaders uit deze groepen er in Nederland wonen zijn er zelfs maar gedeeltelijk. Huishoudensstatistieken in Nederland geven inzicht in het aantal bij hun kinderen inwonende vaders (al dan niet met een partner), maar niet in het aantal uitwonende vaders van specifieke culturele of religieuze achtergronden. Met uitwonend bedoelen we dat vaders niet in hetzelfde huishouden wonen als hun kinderen, maar wel (deels) betrokken kunnen zijn bij de opvoeding en verzorging. We weten dat er juist onder groepen met een hoog aandeel alleenstaande ouders veel etnisch gemengde relaties zijn. Bijvoorbeeld bij Caribische en Surinaamse Nederlanders is dit het geval (Distelbrink, te verschijnen; Distelbrink, 2019). We bespreken hier cijfers die een indicatie geven over de omvang van de doelgroep.

In Nederland woonden begin 2024 bijna een miljoen ouders (met inwonende kinderen) met een buiten-Europese migratieachtergrond; van wie ruim 425.000 (bij hun kinderen inwonende of volgens de statistieken met hun kinderen alleenwonende) vaders. Dit zijn vaders uit alle werelddelen buiten Europa. Zij kwamen naar Nederland vanuit een niet-Europees land of zijn in Nederland geboren uit (een of twee) in een niet-Europees land geboren ouders. In totaal maken zij een vijfde uit van alle in Nederland wonende vaders met inwonende kinderen. De grootste herkomstgroepen zijn vaders met een Turkse (79.925), Marokkaanse (65.292), Indonesische (50.166) en Surinaams-Nederlandse (41.650) achtergrond. Enkele andere wat grotere herkomstgroepen zijn vaders uit de Nederlandse Cariben (18.168) en vaders met een Syrisch-Nederlandse achtergrond (24.328). De meeste vaders (90 tot 96% in de grootste herkomstgroepen) die volgens de huishoudensstatistiek met kinderen wonen, wonen samen met een partner. Er zijn maar weinig vaders die volgens de statistieken een alleenstaande vader met kinderen zijn (bron: eigen bewerking data CBS; Statline 2024).

Veel bij hun kinderen wonende vaders zijn volgens de cijfers buiten Nederland geboren. Van de Marokkaans- en Turks-Nederlandse vaders is bijvoorbeeld driekwart respectievelijk ruim twee derde buiten Nederland geboren. Onder Surinaams- en Caribisch-Nederlandse vaders geldt dat voor bijna 60 procent respectievelijk 67 procent. Bij kleinere groepen, zoals Ghanees- of Somalisch-Nederlandse vaders, is rond de 90 tot 98 procent buiten Nederland geboren. Bij Syrisch- en Eritrees-Nederlandse vaders zelfs tegen de 100 procent. Indonesisch-Nederlandse vaders verschillen van de andere groepen doordat zij voor het overgrote deel (87%) in Nederland zijn geboren (bron: eigen bewerking data CBS.; Statline 2024).

Uitwonende vaders

Onder sommige herkomstgroepen is het aandeel eenoudergezinnen hoog en daarmee het aandeel uitwonende vaders. Dit geldt onder meer voor sommige Afrikaanse groepen. Bijvoorbeeld, 61 procent bij gezinnen met een Somalisch-Nederlandse achtergrond is een eenoudergezin (eigen bewerkingen data CBS; Statline 2024). Bij gezinnen met een Surinaams- of Caribisch-Nederlandse ouder is het aandeel eenoudergezinnen (meestal moedergezinnen) eveneens hoog: 42 procent. Dat is bijna twee keer zo hoog als gemiddeld in Nederland (23%). Daaruit zou af te leiden zijn dat veel Surinaams- of Caribisch-Nederlandse vaders uitwonend zijn. Maar juist in deze groepen weten we ook dat er veel gemengde relaties zijn. De uitwonende partner kan dus ook een heel andere herkomst hebben, zoals een Nederlandse. En daarover zijn geen cijfers bekend. Er zijn dus geen één-op-één cijfers over het aantal of aandeel uitwonende vaders uit deze herkomstgroepen.  

Het hogere aandeel eenoudergezinnen betekent wel dat meer kinderen met deze herkomst opgroeien zonder een inwonende vader in huis, van welke herkomst hij dan ook is. Het hoge aandeel eenoudergezinnen bij Caribische en (Afro-)Surinaamse gezinnen is ook in eerdere onderzoeken naar voren gekomen (bijv. Distelbrink 2000; 2005; 2019) en volgt uit culturele, historische en sociaaleconomische factoren en daaraan gerelateerde patronen van intergenerationele overdracht. Onder andere het slavernijverleden heeft een grote invloed gehad op de gezinsstructuren in zwarte gezinnen, tot op de dag van vandaag (ibid.). We maken uit kwalitatief onderzoek in Nederland op dat Caribisch- en Surinaams-Nederlandse vaders die niet bij de kinderen inwonen op allerlei verschillende manieren betrokken kunnen zijn bij kinderen. Ook andere mannen zoals nieuwe partners van de moeder kunnen betrokken zijn bij kinderen. Het tweeoudergezin is in elk geval minder dominant als gezinsstructuur dan in veel andere groepen. Een deel van de vaders is uit beeld, maar niet inwonen is zeker niet per definitie synoniem aan afwezigheid (Distelbrink, 2005; 2019; te verschijnen).