Een overzicht van de cijfers

Uit het onderzoek van de Fundamental Rights Agency (2020) naar Roma, Sinti en Reizigers in Nederland blijkt dat:

• 28 procent van de ondervraagde Nederlandse Sinti en Reizigers van 45 jaar en ouder geen formeel onderwijs heeft voltooid of gevolgd.
• 73 procent van de ondervraagde Nederlandse Roma van 45 jaar en ouder geen formeel onderwijs heeft voltooid of gevolgd.
• 62 procent van de ondervraagde Nederlandse Sinti en Reizigers tussen 18 en 24 jaar maximaal het ‘lager middelbaar onderwijs’ (lower secondary education) heeft behaald.
• 88 procent van de ondervraagde Nederlandse Roma tussen 18 en 24 jaar maximaal het ‘lager middelbaar onderwijs’ (lower secondary education) heeft behaald.
• 38 procent van de ondervraagde Sinti en Reizigers (studenten en ouders/verzorgers) zich gediscrimineerd heeft gevoeld, in de afgelopen vijf jaar, in het contact met schoolmedewerkers.
• 51 procent van de ondervraagde Roma (studenten en ouders/verzorgers) zich gediscrimineerd heeft gevoeld, in de afgelopen vijf jaar, in het contact met schoolmedewerkers.

Historisch gezien was, met name onder degenen die rondtrokken met een woonwagen, een meer vrijblijvende relatie met het onderwijs ontstaan, die pas veranderde toen de leerplichtwet in Nederland strenger werd gehandhaafd (Van der Hulst, 2022). Vandaag de dag is er onder bepaalde groepen leerlingen nog steeds sprake van hoog schoolverzuim, onafhankelijk van gender. Deels komt dat door het beperkte belang dat aan onderwijs gehecht wordt, maar het kan ook veroorzaakt worden door geldgebrek (Seider et al., 2024). Kinderen met een Sinti- of Roma-achtergrond stromen ook minder vaak door naar vervolgonderwijs, en dan met name meer theoretische niveaus zoals havo-vwo, hbo en wo. Discriminatie bij schooladviezen en bij het vinden van een stageplek speelt hierbij ook een rol. Daarnaast zijn ouders gewend om hun kinderen naar scholen te sturen waar al andere familieleden naartoe gaan. Door angst voor discriminatie durven veel jongeren uit deze gemeenschappen bovendien niet open te zijn over hun achtergrond (Van Eden, 2022). Daarnaast zouden Sinti- en Roma-kinderen sneller naar het speciaal (basis)onderwijs worden doorgestuurd (Seidler et al., 2024).
Dit onderstreept hoe belangrijk het is dat er in recente studies een lichte positieve ontwikkeling wordt waargenomen. Uit meting 4 en meting 5 van de Monitor Sociale Inclusie (2020; 2024) blijkt dat de onderwijssituatie voor Sinti- en Roma-kinderen in Nederland verbetert. Met name in het primair onderwijs groeit de deelname. Dit komt met name door de verhoogde betrokkenheid van ouders. Steeds vaker hebben de ouders ook zelf onderwijs genoten en hechten meer belang aan onderwijs. Ook stappen ouders sneller naar school om de ontwikkeling van hun kind te bespreken, bijvoorbeeld als zij het niet eens zijn met het gegeven schooladvies of niet akkoord gaan met de doorverwijzing naar speciaal onderwijs (Seidler et al., 2020; 2024). Ook merken de (onderwijs)professionals die deelnamen aan de monitor een lichte stijging in de doorstroom naar hogere niveaus in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs, zoals vmbo, mbo 2 en 3, de havo en incidenteel het hbo of de universiteit.

Meer weten over de geschiedenis van Nederlandse Sinti en Roma in relatie tot onderwijs? Kijk eens naar het interview met Anita van der Hulst. Haar proefschrift Wegbereiders, biedt een vergelijkende studie van de onderwijsdeelname van Sinti en Roma in Nederland en van Roma in Tsjechië over de afgelopen 70 jaar: Roma in het onderwijs – doet Tsjechië het beter dan Nederland? | KIS.

Bijzondere bekostiging voor leerlingen met een Sinti- of Roma-achtergrond

Het bestuur van een basisschool kan bijzondere bekostiging aanvragen om extra ondersteuning te bieden aan leerlingen met een Sinti- of Roma-achtergrond. In 2025 bedraagt de bekostiging € 4.317,57 per ingeschreven leerling per schooljaar. Hiervoor gelden de volgende voorwaarden:

• De school heeft tenminste vier leerlingen met een culturele Roma- of Sinti-achtergrond.
• Deze leerlingen dienen vóór 1 december van het lopende schooljaar naar de school te gaan.

Let op: voorheen werd gevraagd om bewijsstukken, zoals een ouderverklaring, maar deze verplichting is afgeschaft vanwege associaties met etnisch registreren.

Meer informatie

Meer informatie over deze regeling is te vinden op de website van DUO en in artikel 32 van de Regeling bekostiging WPO en WEC (2024 en 2025).

• Voor vragen over de subsidieregeling kun je contact opnemen met DUO via ico@duo.nl of telefonisch via 070-7575111 (op werkdagen van 9.00 tot 13.00 uur).
• Voor overige vragen kun je terecht bij OWRS via info@owrs.nl.