Toolkit: praten met ouders over sexting misbruik
Jongeren maken een deel van hun seksuele ontwikkeling online door. Het vrijwillig en met wederzijdse instemming maken en delen van seksueel getint beeldmateriaal kan bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling. Het brengt echter ook risico’s met zich mee. Zo worden er elk jaar jongeren slachtoffer van sexting misbruik: het ongewenst online verspreiden van (gemanipuleerd) seksueel getint beeldmateriaal. KIS ontwikkelde een toolkit om professionals te helpen het gesprek aan te gaan met jongeren en hun ouders. De toolkit is in 2024 geactualiseerd op basis van actuele kwesties, terminologie en wetgeving rondom sexting misbruik.
De gevolgen van sexting misbruik voor slachtoffers kunnen groot zijn. Vaak krijgt het slachtoffer de schuld van de online grensoverschrijdingen. Pesten en buitensluiting kunnen leiden tot schooluitval. Door schaamte, angst en onzekerheid lopen slachtoffers risico op depressieve gevoelens, een laag zelfbeeld en automutilatie.
Meiden en jonge vrouwen uit traditionele ‘gesloten’ migranten- en of religieuze gemeenschappen lopen extra risico op sexting misbruik. Zo bestaan er zelfs zogenaamde expose-groepen van jonge mannen die hier o.a. Nederlands-Marokkaanse en Nederlands-Turkse meiden ‘shamen’. Hun reputatieschade en de gevolgen daarvan kunnen groot zijn, vanwege het belang dat de gemeenschap hecht aan de seksuele eer van meisjes en vrouwen. Dit maakt hen extra kwetsbaar voor chantage en misbruik. En de gevolgen – kans op verstoting of ander eergerelateerd geweld - kunnen groot zijn. Het is daarom noodzakelijk dat professionals deze slachtoffers en hun ouders vroegtijdig deskundige aandacht en steun bieden en deze casussen zorgvuldig aanpakken.
Ook orthodox-religieuze (bijvoorbeeld christelijke, islamitische of hindoeïstische) meiden wiens pikante (nep) beelden online worden verspreid kunnen, naast schaamte, ook gezichtsverlies en reputatieschade ervaren in hun gemeenschap.
Ouders zijn belangrijk
Steun van ouders is onmisbaar, gezien de vaak jonge leeftijd van de slachtoffers. Uit onderzoek blijkt dat ouders van groot belang zijn in de opvang van hun kinderen na misbruik, maar ook in de preventie van online misbruik en het versterken van hun weerbaarheid. De opvoeding speelt een rol in hoe kinderen zich kennis en vaardigheden over relaties, intimiteit en seksualiteit eigen maken. Ouders zijn hierin een voorbeeld voor hun kinderen. Openheid, eerlijkheid en vertrouwen brengt een goede basis om ook op latere leeftijd over onderwerpen rond seksualiteit te praten. Dat is echter niet vanzelfsprekend. Veel ouders met een migratieachtergrond of orthodox/conservatief-christelijke achtergrond hebben uit onwennigheid en schaamte vaak moeite met praten over seksualiteit.
Wat is er nieuw?
Deze toolkit is in 2024 vernieuwd. De update is tot stand gekomen na een survey en groepsinterviews met sociale professionals en experts die in hun werk te maken hebben met deze problematiek. De toolkit is daarmee geactualiseerd wat betreft kwesties rond sexting misbruik die nu spelen, terminologie en wetgeving. Ook is de toolkit uitgebreid zodat hij nu ook gebruikt kan worden door orthodox/conservatief-christelijke voorlichtings- en hulporganisaties.
Steun van professionals nodig
Ouders hebben behoefte aan concrete steun van sociaal professionals bij hun vragen rond sexting misbruik, ook vragen vanuit hun religie. Professionals voelen de noodzaak om het gesprek aan te gaan, maar ervaren op hun beurt vaak onzekerheid over hoe ze dit, op een diversiteit sensitieve manier, kunnen doen.
De toolkit, bestaande uit een brochure, overzichtskaart en animatiefilmpje, geeft sociaal professionals en vrijwilligers handvatten om het gesprek met ouders met een migratieachtergrond of orthodox-christelijke achtergrond te voeren over sexting misbruik, met sensitiviteit voor diversiteit. Daarmee kunnen zij ouders toerusten in hoe zij dit (ook preventief) met hun kind kunnen bespreken.
‘Openheid, eerlijkheid en vertrouwen brengt een goede basis om ook op latere leeftijd over onderwerpen rond seksualiteit te praten’
Brochure
De brochure Praten over sexting misbruik, is bedoeld voor professionals en vrijwilligers die in contact staan met ouders/gezinnen met een migratieachtergrond of orthodox-religieuze achtergrond. Hierin vind je informatie over wat sexting misbruik is, wie slachtoffers worden, welke risico’s er bestaan, wat de motieven van plegers zijn, wat ouders nodig hebben en adviezen voor voorlichting en gesprekken met ouders over online weerbaarheid.
Enkele van de gespreksadviezen
In de brochure staan verschillende aandachtspunten voor professionals en vrijwilligers om zich voor te bereiden, zoals:
- Zorg voor kennis en begrip van de schaamte- en eercultuur, maar heb oog voor de onderlinge verschillen in opvattingen tussen ouders.
- Zorg voor globale kennis over de betekenis van religieuze begrippen.
- Doe actuele kennis op over sociale media en online (seksuele) grensoverschrijdingen.
- Ken de risico’s op eergerelateerd geweld en de stappen van de Meldcode.
Daarnaast worden er uitgebreide adviezen gegeven voor gespreksvoering, onder andere over:
- Organiseer groepsvoorlichting en dialoogbijeenkomsten.
- Sluit in woordkeuze aan bij taalgebruik van de ouders; ken ook belangrijke religieuze termen.
- Verwacht niet dat alle ouders ‘sexting’ als een normaal onderdeel van de seksuele ontwikkeling van hun kind zien.
- Zet ervaringsverhalen in.
- Geef ruimte aan emoties en toon begrip.
- Normaliseer het vragen om hulp en advies, ook aan elkaar.
Tot slot biedt de brochure een aantal adviezen voor ouders over hoe zij kunnen praten met hun kind.
Tools in de overzichtskaart
De Overzichtskaart sexting misbruik biedt aanvullende tools die helpen om de kennis, vaardigheden en middelen rond sexting misbruik en rond culturele en religieuze sensitiviteit uit te breiden. De kaart bevat handige links naar video’s, artikelen, podcasts, websites en trainingen in één overzicht. Doel is om de begeleiders van ouders met een migratie- en/of orthodox-religieuze achtergrond zo goed mogelijk toe te rusten. Wat kun je preventief doen én wat je moet doen als sexting misbruik heeft plaatsgevonden: melding of aangifte doen bijvoorbeeld.
Animatiefilmpje
Ter introductie of als gespreksopener voor gesprekken met ouders hebben we een animatiefilmpje over sexting misbruik gemaakt. In de animatie wordt uitgelegd wat sexting misbruik is, wie slachtoffers kunnen worden, wat de mogelijke gevolgen zijn en hoe je je kind kunt helpen ermee om te gaan of om het te voorkomen.
Lees meer over het onderzoek Niet jouw schuld! dat in 2020 als basis diende voor de ontwikkeling van de toolkit.
Meer informatie?Neem contact op met:
