Welke opvoedprogramma’s bestaan er specifiek voor ouders met een migratieachtergrond?
Opvoedprogramma's
-
Coach je kind richt zich op laagopgeleide ouders van Turkse en Marokkaanse afkomst die opvoedonmacht en/of -onzekerheid ervaren. Het is een vorm van opvoedondersteuning aan huis, die per gezin 24 coachingsmomenten omvat en een half tot een heel jaar duurt. De methode maakt ouders op laagdrempelige wijze bewust van hun opvoedtaak en de Nederlandse verwachtingen rond opvoeding. In de begeleiding is er herkenning en erkenning voor hun culturele en migrantenachtergrond.
-
De groepen vaders waarmee Trias Pedagogica werkt, komen niet snel terecht bij reguliere voorzieningen voor opvoedsteun. De methodiek is sterk gericht op het overwinnen van wantrouwen bij vaders, het activeren van vaders om over hun eigen rol als opvoeder te praten en te reflecteren en het zoeken naar eigen oplossingen. Dit alles met aandacht voor religie en de situatie als migrant. De debatten worden gehouden op tijdstippen die vaders uitkomen en op locaties die vertrouwd voor hen zijn. De methodiek van de ‘opvoeddebatten’ is een flexibele interventie; de duur kan verschillen. Dat is van belang, want een hele cursus kan afschrikken. Recent wordt de methodiek ook toegepast bij andere groepen migrantenvaders, vooral van Somalische en Ghanese herkomst.
-
In de methodiek Shabab (Jeugd) van Nu! ontvangen Marokkaanse moeders en vaders opvoedondersteuning gericht op vergroting van de eigen kracht van ouders en het sociale steunnetwerk. Hoofddoelen van de methodiek zijn een verbetering in opvoedvaardigheden, een verhoogde competentiebeleving en een uitbreiding van het sociale steunnetwerk. Tijdens een zestal trainingsbijeenkomsten leren ouders om te gaan met de specifieke opvoedingssituatie waar zij mee te maken hebben. De Universiteit Utrecht heeft een evaluatie- en effectonderzoek uitgevoerd naar deze interventie.
-
Tijdens de trainingen ‘Shabab van nu’ (zie hierboven) bleken er veel vragen te leven over de actuele ontwikkelingen omtrent radicalisering en de invloed van Islamitisch extremisme op jongeren in Nederland. In 2015 is daarom gestart met de training Weerbaar opvoeden tegen Radicalisering. Aan bod komen thema’s als: jongeren, cultuur en identiteit, ronselen, complottheorieën rondom aanslagen en internationale ontwikkelingen op het gebied van radicalisering. In de trainingen en in de gesprekken staan herkenbaarheid en gelijkheid centraal. In een vervolgfase van dit project zijn 20 van de getrainde moeders als vrijwillige opvoedambassadeurs ingezet. Na een extra training gingen zij met (moeilijk bereikbare) ouders uit de buurt in gesprek over opvoeding, burgerschap en radicalisering. Er is een handboek beschikbaar voor de uitvoering van Attamnia, zie daarvoor het artikel dat hierover verscheen op kis.nl. Uit de evaluatie die KIS uitvoerde bleek dat zowel deelnemers als samenwerkingspartners enthousiast zijn over de methode.
-
Rüya – Turks voor droom - is een preventieprogramma van vijf bijeenkomsten voor meiden van 14-19 jaar en hun ouders. De bijeenkomsten zijn bedoeld om ouders en dochters met een Turkse achtergrond te ondersteunen en daarmee psychische problemen bij de meiden te voorkomen. Turks-Nederlandse meiden kampen veel vaker dan gemiddeld met emotionele problemen, zoals depressie. Rüya gaat over de opvoeding van meisjes en over de communicatie tussen ouders en dochters. Want opgroeien in Nederland is niet altijd makkelijk en ouders en meisjes krijgen te maken met uiteenlopende en vaak tegenstrijdige verwachtingen vanuit de Turkse - en de Nederlandse cultuur. Uit onderzoek blijkt dat vrij veel meisjes met een Turkse achtergrond hierdoor onzeker en soms zelfs depressief worden. Het Verwey-Jonker Instituut ontwikkelde Ruya in samenwerking met praktijk- en zelforganisaties om dit te voorkomen.
-
Themis is een participatiecursus, waarvan de 5e en laatste module gericht is op opvoedondersteuning. De cursus is specifiek geschikt voor niet- en laagopgeleiden die er nog niet klaar voor zijn om een inburgeringscursus te volgen. Denk aan vrouwen met psychosomatische klachten, met een laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Interventie-eigenaar Rogier van ’t Rood vertelt: ‘Deze vluchtelingen sluiten zich op in hun eigen wereld. Ze staan niet open voor nieuwe ervaringen en contacten, en lopen bij een reguliere inburgerings- of taalcursus dan ook vast. Wij benaderen hen op een andere manier. We vragen hen om te praten over wat hen bezighoudt in het dagelijks leven en we focussen op wat ze kunnen en willen. Het gaat dan om kleine stapjes: het is al heel wat als ze op den duur zelf naar de dokter kunnen of kunnen praten met de leraar van hun kind. In latere stadia gaan ze vrijwillig iets doen in de buurt of op school. Themis is eigenlijk een soort voortraject voor reguliere inburgeringscursussen: een groot deel van de deelnemers bouwt voldoende basiskennis en zelfvertrouwen op om daaraan te beginnen.’
-
Krista van Mourik, promovenda bij het Leids Universitair Medisch Centrum onderzocht de behoeften van ouders met een migratieachtergrond en kwam tot de conclusie dat een aangepaste versie van de Triple P Oudercursus goed bij hen aansluit. Ouders van Marokkaanse en Antilliaanse afkomst en Nederlandse ouders (vrijwel allemaal uit achterstandswijken) ervaren veel stress, bijvoorbeeld door criminaliteit, discriminatie en drugsproblemen in de wijk. Deze stress kan veel invloed hebben op de opvoeding. Om deze reden is een sessie over omgaan met stress en emoties toegevoegd aan de Triple P Oudercursus.
-
Oumnia Works is een educatief empowermentprogramma voor (moslim)moeders. Dit laagdrempelige programma is ontwikkeld door een groep professionals, die zich baseerden op de reacties van zo’n 120 moeders die deelnamen aan de try-outs. Het belangrijkste doel van “Oumnia Works” is moeders extra bagage mee te geven om hun kind te helpen zich staande te houden in een maatschappij die hoge eisen aan hen stelt, en om hen te beschermen tegen radicalisering. Moeders zijn als geen ander in staat om vroegtijdig signalen van radicalisering te herkennen en hun kind te beschermen tegen afglijden. Het programma helpt hen daarbij. Oumnia Works is een interactieve training waarin kennis wordt overgebracht, maar ook vaardigheden worden ontwikkeld. De deelneemsters leren van de trainster, maar ook en vooral van elkaar. Ook na de training biedt de helpdesk van Oumnia Works hulp en ondersteuning bij praktische vragen en problemen.
-
In het kader van het KIS project Weerbaar opvoeden heeft Stichting BMP haar methodiek ‘opvoeden is een gesprek’ aangepast voor gesprekken met en vooral tussen migrantenouders over cultureel-religieuze thema’s. Onder leiding van de stichting wisselden twee groepen moeders en een groep vaders, deels met een islamitische achtergrond, van gedachten. Het doel was om met elkaar in gesprek te komen over wat ouders hun kinderen bewust en onbewust meegeven bij gevoelige onderwerpen als eerlijkheid en schaamte, de houding tegenover mensen van een ander geloof of ongelovigen en hoe zij omgaan met vooroordelen en discriminatie. Naast gesprekken met ouders werd er ook een training voor professionals en vrijwilligers ontwikkeld en gegeven. Deze professionals en vrijwilligers kregen daarmee handvatten aangereikt om zelf dit soort onderwerpen te bespreken met groepen ouders.
-
In 2017-2019 vonden pilots weerbaar opvoeden plaats in 5 gemeenten. Weerbaar opvoeden richt zich op het bespreekbaar maken van thema’s waar ouders met een migratieachtergrond tegenaan lopen in de opvoeding, zoals het omgaan met conflicterende normen en waarden, met polarisatie op etnische of religieuze basis en met uitsluiting en discriminatie. De hoofdvraag voor gemeenten was: Hoe stimuleren we het gesprek over heikele thema’s, tussen ouders onderling, en tussen ouders en professionals, met als doel ouders te ondersteunen bij het opvoeden tot weerbaarheid van hun kinderen? KIS ondersteunde het ontwikkel- en leerproces in de pilots met een actieonderzoek. Hieruit zijn werkzame elementen afgeleid. Vier bij de pilots betrokken experts/trainers zijn opgeleid als Live Online Leren (LOL) trainer. Gezamenlijk hebben zij een LOL-training Weerbaar Opvoeden ontwikkeld voor professionals die in hun werk te maken krijgen met ouders met een andere culturele en migratie achtergrond (zoals professionals werkzaam bij JGZ, CJG, in het onderwijs, bij welzijnsorganisaties).
-
Ouders met een migratieachtergrond specifieke vragen of problemen die te maken hebben met hun achtergrond of positie als migrant. De reguliere opvoedondersteuning lijkt niet toereikend om ouders bij dit soort vraagstukken te ondersteunen. Veel opvoedhulp is gericht op gedragsverandering van kinderen of op het aanleren van opvoedvaardigheden. In dit geval gaat het echter niet zozeer om het 'hoe' maar vooral het 'waartoe' op te voeden, om waardenopvoeding en daarmee samenhangende dilemma’s. Het gaat om thema’s die niet als vanzelf aan de orde komen bij reguliere opvoedondersteuners, deels omdat ouders er niet snel zelf actief mee zullen komen, deels omdat professionals niet weten dat ze spelen of hoe ze aan te kaarten. KIS ontwikkelde een teambijeenkomst, bedoeld om beroepskrachten van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) en wijk – en jeugdteams inzicht te geven in de opvoeddilemma’s waar migrantenouders tegenaan lopen zodat zij hen beter kunnen ondersteunen. Het materiaal dat KIS hiervoor ontwikkelde is zo opgezet dat een teamleider of teamlid deze zelf met zijn of haar team kan uitvoeren.
Organisaties die opvoedondersteuning bieden, maar de interventies zijn niet via openbare kanalen toegankelijk:
-
Al Amal is een onafhankelijke organisatie die de participatie van gezinnen, moeders, vrouwen en jeugd met een migratieachtergrond wil bevorderen. Zij richt zich op diegenen die er niet in slagen op eigen kracht hun weg in de Nederlandse samenleving te vinden.
Al Amal werkt preventief. Door de inzet van vertrouwenspersonen (sleutelfiguren) in de wijk en door de sterke vertrouwensband die ze heeft opgebouwd binnen vooral de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap, wil Al Amal een brugfunctie vervullen tussen diverse bevolkingsgroepen en instanties. Al Amal werkt, waar nodig, samen met de buurtteams, politie, sociaal makelaars, veiligheidshuis en andere instanties op het gebied van veiligheid en hulpverlening. -
IPeP geeft cursussen islamitisch opvoeden. Ook staan er op de site staan enkele webinars hierover.