‘Druk op mantelzorgers wordt groter nu eerste generatie vergrijst’
Verschillende onderzoeken doen aanbevelingen om geïsoleerde mantelzorgers met een migrantenachtergrond te bereiken en te ondersteunen. Dit keer vraagt Kennisplatform Inclusief Samenleven het de professionals zelf: welke knelpunten zien zij en welke oplossingen zijn nodig? In een focusgroep schuiven medewerkers van een buurtteam in Utrecht, Zorgbelang Gelderland, Stichting U Centraal, Pharos en Movisie aan.
In gezinnen speelt een kloof tussen de eerste en tweede generatie migranten, vertelt buurtteamlid Hosnia. ‘Het kind heeft westerse waarden en normen en wil een stapje terug doen wanneer professionele zorg ingezet kan worden. De vader vindt dat lastig en verwacht dat familieleden voor hem zorgen.’ Deze verwachtingen worden echter vaak niet uitgesproken. Dit wordt alleen maar vervelender nu de eerste generatie vergrijst. De druk op de schouders van de tweede generatie zal groter worden. ‘De verantwoordelijkheid om de mantelzorger te ontlasten, ligt niet alleen bij de professionals of gemeente maar ook bij de zorgbehoevende zelf’, stelt Pede van Zorgbelang Gelderland. Gemeenschappen moeten open leren te communiceren over gevoelige onderwerpen als ziekte en dood, vinden de aanwezigen.
Dementie
Dit geldt specifiek voor een onderwerp als dementie. In sommige gemeenschappen is dit een taboeonderwerp waardoor het signaleren van deze ziekte vertraging oploopt. In 2020 hebben 38.000 Nederlanders met een migrantenachtergrond dementie, in 2030 loopt dit aantal zelfs op tot 60.000. Het aantal mantelzorgers met een zware zorgtaak zal hierdoor stijgen, verwachten de aanwezigen. Verschillende organisaties zijn bezig om deze relatief nieuwe groep zorgbehoevenden én familieleden te bereiken en te ondersteunen. Alzheimer Nederland ontwikkelde bijvoorbeeld een online test SignaLeren met filmpjes en vragen in het Turks, Marokkaans-Arabisch en Berbers om dementie eerder te signaleren. Pharos organiseert in samenwerking met Alzheimer Nederland in het najaar van 2015 in verschillende regio's een viertal mini-symposia over dementie bij Turkse- en Marokkaanse-Nederlanders.
Vooroordelen en vanzelfsprekendheid
'Nog steeds speelt bij hulpverleners het idee dat migranten met het pgb frauderen'
Een ander knelpunt is volgens de aanwezige vooroordelen van hulpverleners van reguliere zorginstanties. Habiba van U Centraal licht toe: ‘Bijvoorbeeld het aanvragen van een persoonsgebonden budget voor het inkopen van zorg, het pgb. Nog steeds speelt bij hulpverleners het idee dat migranten met het pgb frauderen. Door dergelijke vooroordelen lopen zij financiële ondersteuning mis.’
Veel hulpbehoevenden of mantelzorgers van migrantenafkomst vinden het erg lastig om een pgb aan te vragen en de aanvraag goed te verwoorden, vult buurtwerker Hosnia aan. Enerzijds heeft dit met taal te maken: velen zijn het jargon van de zorg niet machtig. Een oplossing is volgens Thea Duijnhoven van Pharos dat de informatie op websites begrijpelijker en toegankelijker gebracht wordt. De aanvraag niet goed kunnen verwoorden, is meer cultuurgebonden. Met name vrouwelijke mantelzorgers zien het als hun vanzelfsprekende taak als vrouw. Hier ligt een belangrijke taak voor de professional: ‘Wij leven in een samenleving waarin dit niet als vanzelfsprekend wordt gezien waardoor dus een beroep kan worden gedaan op professionele zorg. Help de mantelzorger te expliciteren welke taken die verricht op een dag, dit helpt bij het aanvragen van een pgb.’
Verkramping hulpverlening
De decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten passeert uiteraard ook de revue. De verschuiving van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving heeft volgens de aanwezigen veel consequenties. Doelen vervagen door drukte of bezuinigingen, zegt de één. Alles moet meetbaar zijn, zegt de ander. Het gevolg is dat hulpverleners ‘verkrampen’. De professional moet echter blijven investeren in vertrouwen en in de relatie, óók bij bezuinigingen. ‘Vergeet niet als hulpverlener waarom jij dit werk doet: namelijk om mensen te helpen.’ De sociale professional in de wijk moet creatief omgaan met eisen die worden gesteld door de lokale overheid. ‘Ga wat losser om met begrippen als ‘eigen kracht’. Een oudere Turkse man die bij mij komt met een brief die hij niet kan lezen; dat vind ik ook eigen kracht’, claimt buurtwerker Hosnia. De verkramping kan ook worden tegengegaan door trainingen, intervisie en supervisie. Zo moeten professionals leren om ondersteuning op maat te bieden. Met als resultaat dat het risico op overbelasting van de geïsoleerde mantelzorger afneemt evenals de hierdoor lage(re) kwaliteit van informele zorg.