8 romans van vluchtelingen die u niet mag missen
Het helpt hem bij het uitvoeren van zijn werk om de verhalen van mensen zelf te horen. Erik van den Bergh van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF houdt daarom in zijn vrije tijd bij welke boeken van en over vluchtelingen verschijnen. Voor deze website selecteert hij acht romans en verhalenbundels geschreven door vluchtelingen, migranten of hun nazaten, alle verschenen in 2015 of 2016.
1. Hoe ik talent voor het leven kreeg - Rodaan al Galidi
'Een indrukwekkende roman gebaseerd op de ervaringen van een Irakese asielzoeker die negen jaar moest wachten op zijn verblijfsvergunning. Over vitaliteit, wanhoop, en overleven. Scherpe observaties, beeldend beschreven, wrang, lichtvoetig en beklemmend. Over leven in een asielzoekerscentra waar ‘asielzoekers drie wapens hebben: zielig doen, overdrijven en liegen.’ De ervaring leert dat ‘een nette leugen beter werkt dan een rommelige waarheid’.
2. Er zijn geen paarden in Brussel - Rodaan al Galidi, Rachida Lambaret e.a.
'Mooi uitgeven boekje van VluchtelingenWerk met zes toegankelijke verhalen van en over jonge vluchtelingen uit Zimbabwe, Afghanistan, Rusland en Somalië. De zes schrijvers hebben hun verhalen gebaseerd op uitvoerige ontmoetingen met de vluchtelingen. Zij vertellen hoe zij in België terecht gekomen zijn en daar proberen een nieuw leven op te bouwen. Het was vaak moeilijk om te vertellen wat hen overkomen is: "Ik kan een tocht door de hel niet minutieus reconstrueren. Ik kan de deur die naar dat verleden leidt, niet openen want achter die deur zijn de stenen waarmee ik mijn verhaal moet heropbouwen gloeiend heet. Ik kan mijn verhaal niet vertellen zonder mijn huid te verschroeien."
Erik van den Bergh dook voor dit artikel in het archief dat hij al jaren bijhoudt. Deze lijsten met referenties naar nationaal en internationaal onderzoek en literatuur zijn op deze website beschikbaar gesteld.
3. Nooit meer bang zijn - Karen de Becker
'Waarom vlucht een jonge student uit Syrië en hoe verloopt die vlucht? De 22-jarige student Yazan Rajab uit Aleppo, zoon van een Syrische vader en een Palestijnse moeder, vertelt het verhaal van zijn leven. Hij groeit op in een welvarende en stabiele omgeving, maar de oorlog verandert zijn leven volledig. Het grootste deel van het boek gaat over de vlucht, de rol van mensensmokkelaars en de vernederende manier waarop in Italië vingerafdrukken worden genomen. Het persoonlijke verhaal van Yazan biedt inzicht in de ervaringen van veel vluchtelingen.'
4. Gelukzoeker. Van generaal pardon tot Premier gezocht - Gor Khatchikyan
'Het levensverhaal van Armeense vluchteling Gor Khatchikyan (1987) die in 1999 met zijn ouders en broer naar Nederland vlucht, is het verhaal van een talentvolle doorzetter. Gedurende zijn procedure wordt hij veelvuldig overgeplaatst. Hoewel hij op een gegeven moment "hartstikke uitgeprocedeerd" is, geeft hij niet op en doet hij het zo goed op de middelbare school dat hij een klas mag overslaan. Als hij medicijnen gaat studeren stuit hij op veel belemmeringen: de meldplicht; geen stage mogen lopen, geen busabonnement. Zijn situatie verandert als hij in 2007 onder het generaal pardon valt en een verblijfsvergunning krijgt. Hij studeert af als arts en wint in 2012 het VPRO-tv-debat programma Premier Gezocht.'
5. Asielzoeker in Nederland - Yusuf Abdi Mohamed
‘Hier in Almelo zijn weliswaar de gordijnen open, maar de deuren dicht, schrijft de Somalische asielzoeker die met een gekocht Keniaans paspoort naar Nederland is gevlucht, waar hij - met steun van het UAF- cum laude afstudeert aan de Rotterdam Business School. Zijn studie houdt hem op de been. De gezinshereniging verloopt tergend langzaam en uitzetting blijft dreigen. Het niet altijd chronologisch vertelde levensverhaal bevat mooie voorbeelden van gewenning in Nederland en voorbeelden van culturele verschillen o.a. over zijn naam en verjaardagen van familieleden. Ook vertelt hij hoe de gemeente Den Haag hem dwarsboomt bij het leren van de taal en het aanvragen van een uitkering.'
6. Misschien Esther - Katja Petrowskaja
'Een persoonlijke zoektocht naar een bewogen familieverleden. De joodse familie-ervaringen weerspiegelen de gruwelijke realiteit van stalinisme en nazisme. De roman getuigt van een scherp observatievermogen en is in een prachtige stijl geschreven. Dit boek gaat over een onvoorstelbaar verleden, een complex Oost- en Midden-Europees heden en de effecten van vluchten op latere generaties. Een uitzonderlijk en ontroerend boek.'
7. Verloren taal - Bronja Prazdny
'Zoektocht van in Nederland geboren kind van vluchtelingen naar haar wortels. Samen met haar moeder en soms ook alleen reist ze naar Engeland, Israel, Tsjechie en de Verenigde Staten. Levendige en persoonlijke beschrijving die duidelijk maakt hoezeer ook het leven van een tweede generatie vluchteling bepaald wordt door vluchtervaringen van ouders en voorouders.'
8. Het jaar van de gelukszoekers - Sunjeev Sahota
'Aangrijpende en veelomvattende roman over Indiërs met sterk uitlopende achtergronden in Sheffield en de complexe banden met hun moederland en hun (kasten)cultuur. Imposante tekening van leed, kwetsbaarheid en de worsteling om een evenwicht te vinden tussen aan het land van herkomst ontleend diepgeworteld cultureel besef en het zoeken naar houvast in een volstrekt nieuwe samenleving. Rijke schakering aan zeer uiteenlopende karakters, waarbij vooral de complexe relatiepatronen tussen Indiërs onderling worden beschreven.'