‘Vrouwen hebben er genoeg van’

Tijdens het kennisatelier ‘De seksuele moraal in diversiteitsperspectief’ van KIS kwamen 22 experts, wetenschappers, professionals uit diverse maatschappelijke organisaties, vrijwilligers van migrantenorganisaties en jongeren bijeen om bovenstaand vraagstuk te analyseren en op zoek te gaan naar oplossingsrichtingen. Gespreksleider en onderzoeker Hans Bellaart: ‘Dit is een onderwerp dat wringt.’

Wat was de aanleiding voor dit kennisatelier?

‘Ik opende het programma met twee video’s. Een waarin rapper Boef vertelt waarom hij drie dames ‘kechs’ (‘hoeren’) noemt en een ander waarin Sahil Amar Aïssa pleit voor ‘gelijkheid’ voor Marokkaanse vrouwen. Deze eerste video ontketende een discussie. Zo schreef Nadia Ezzeroili in de Volkskrant over de impact van het woord ‘kech’ op meisjes en vrouwen in islamitische en hindoestaanse migrantenkringen. Dat, wanneer zij met vrouwen rond middernacht over straat loopt ze worden aangesproken met de vraag: ‘Wat doen jullie hier op straat?’.

‘Met dit kennisatelier proberen we dit actuele vraagstuk te verhelderen en te kijken op welke manier we een positieve bijdrage kunnen leveren om iets in gang te zetten. We bekijken het onderwerp – in dit geval de seksuele moraal in de hindoestaanse en islamitische kring – en zoeken naar oplossingen.’

De seksuele moraal is een onderwerp dat wringt. Het is 2018, maar zoveel jonge vrouwen worstelen ermee

Waarom is het relevant om hierbij stil te staan?

‘Omdat vooral vrouwen ervaren dat het hen schaadt. Dat een vrouw wordt aangesproken op – in haar ogen – net gedrag. In sommige gevallen leidt dit tot geroddel, sexting (het verspreiden van seksueel getinte foto’s via mobiele media) of soms zelfs exposing (waarbij vrouwen als ‘hoer’ worden bestempeld, met hun foto’s en telefoonnummers erbij). Dat levert schade op, waarbij zelfs suïcidepogingen bekend zijn.’

Wat is de belangrijkste uitkomst van het kennisatelier?

‘Dat het allemaal begint bij opvoeding. Ouders moeten letten op het verschil tussen jongens en meisjes. Er moet een bepaald vertrouwen aan vrouwen worden gegeven en ze moeten niet continu gecontroleerd worden. Die continue controle vinden vrouwen belastend, hierdoor gaan ze op hun tenen lopen.’

​Jongeren krijgen te maken met uiteenlopende en vaak tegenstrijdige verwachtingen vanuit twee culturen

‘Daarbij moeten hulpverleners bewust zijn van cultuurverschillen en daarmee leren om te gaan. Wij merken dat hulpverleners vaak denken dat het je eigen keuze is hoe je omgaat met de seksuele moraal. Er zit een verschil tussen een individualistische en een collectieve cultuur. De seksuele moraal binnen Turkse, Marokkaanse en Hindoestaanse kringen is vaak anders dan de Nederlandse moraal.’

Wat zijn de vervolgstappen?

‘Rutgers, Kenniscentrum seksualiteit en Atria, Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, hebben het programma Act4Respect ontwikkeld. Dit programma focust zich op het voorkomen van gendergerelateerd geweld bij jongvolwassenen en wilt bijdragen aan een wereld zonder #MeToo. Naar aanleiding van het kennisatelier hebben zij gezegd dat ze nadrukkelijker een diversiteitsperspectief in de campagne willen aanbrengen.'

'Er zijn namelijk verschillen in het referentiekader van groepen met een migratieachtergrond en een Nederlandse achtergrond. Met een diversiteitskader probeer je een brug te slaan tussen wat vanuit huis wenselijks is, wat je zelf wilt en wat in de maatschappij als wenselijk wordt bevonden. Wij zullen met hen samenwerken en mogelijk bijdragen aan onderzoek om exact te kijken waar de schoen wringt.’

Wat kan KIS doen om die negatieve gevolgen aan te pakken?

‘Door onderzoek kunnen we met cijfers inzichtelijk maken wat er precies aan de hand is. Komen de negatieve gevolgen vaak voor? En wat zijn deze gevolgen precies? Met cijfers kunnen we harde uitspraken doen.’

Wat zijn de belangrijkste factoren die verandering op gang brengen?

‘Naast opvoedingsondersteuning en de campagne van Act4Respect, is het gebruik van positieve rolmodellen en het weerbaarder maken van vrouwen van belang. Vanuit het Verwey-Jonker Instituut zijn we ook bezig met het preventieprogramma Rüya, dat gericht is op Turkse meiden. Uit onderzoek is gebleken dat Turks-Nederlandse en ook hindoestaanse meiden veel vaker dan gemiddeld kampen met emotionele problemen, zoals depressie, en hiervoor antidepressiva gebruiken. Het programma bestaat uit vijf bijeenkomsten voor meiden van 14-19 jaar en hun ouders. De bijeenkomsten zijn bedoeld om ouders en dochters met een Turkse achtergrond te ondersteunen en daarmee psychische problemen bij de meiden te voorkomen.'

Sommige mensen denken: dit speelt allang niet meer. Dat is niet zo, de problematiek is er nog

'Want opgroeien in Nederland is niet altijd makkelijk voor meiden met een Turkse achtergrond. Ze krijgen te maken met uiteenlopende en vaak tegenstrijdige verwachtingen vanuit de Turkse - en de Nederlandse cultuur. De betrokkenheid van de familie is groot. Sommige meiden raken hierdoor uit balans. Dat willen we voorkomen met Rüya.’

En? Werkt het?

‘Tijdens een bijeenkomst zei een moeder: ‘Ik besef me dat ik mijn dochter continu aan het controleren ben. Bij haar broer vraag ik: Hoe was het? En bij mijn dochter: Waar was je dan? Ben je uit school hier direct heen gekomen? Ik besef nu dat ik onderscheid maak tussen mijn zoon en mijn dochter.’

‘De seksuele moraal in hindoestaanse en islamitische kring is een onderwerp dat wringt. Het is 2018 en zoveel jonge vrouwen worstelen ermee. Sommige mensen denken: die meiden zijn hier geboren en getogen, dit speelt allang niet meer. Dat is niet zo. De problematiek is er nog. De ‘kech’-discussie zegt genoeg.’ 

Het volledige verslag van het kennisatelier is hieronder te downloaden.