Integreren na de vlucht: focus op talenten!
Voor onze begrippen zijn relatief veel vluchtelingen in grote getale naar Europa gekomen in de periode 2014 tot 2016. Meer dan 100.000 personen zijn in deze periode als statushouders in Nederland komen wonen. Het beeld van statushouders, voormalig vluchtelingen met een verblijfsvergunning, wordt gedomineerd door hardnekkige beelden en visies in de media, in beleid en in de praktijk van gemeenten. Dit merkten we als professionals en bleek uit ons onderzoek naar integratie van Syrische en Eritrese statushouders in Houten en Utrecht Overvecht. Naar onze mening belemmeren deze hardnekkige beelden een succesvolle integratie.
Geschreven door: Michaela Schok en Neeltje Spit
De vluchteling als slachtoffer
Er is de neiging om vluchtelingen te zien als slachtoffers van nare omstandigheden. In de media blijven beelden van ontredderde mensen in kampen of menigten die voor hekken wachten op het netvlies hangen. Denk aan beelden van kamp Moria voor en na de brand. In eigen land bij bijvoorbeeld een maatschappelijk begeleider die over een nieuwkomer (tandarts in het land van herkomst) het volgende vertelt: ‘Als ik hem voor me zie kan ik me hem niet voorstellen als tandarts, ik zie een zoekende man die de taal niet spreekt.’ Het beeld dat op de achtergrond raakt, is dat van nieuwkomers als mensen met een enorme motivatie en veerkracht. Die vanuit moeilijke omstandigheden een beter bestaan willen opbouwen.
De vluchteling als dader
Een andere neiging is om vluchtelingen te duiden als daders, die een gevoel van dreiging oproepen als potentiele criminelen of rovers van (onze) banen en huizen. Vrij regelmatig verschijnen berichten over steekpartijen in of rondom een asielzoekerscentrum. Ook is er een toename van het aantal incidenten in deze centra, met onlangs het trieste incident waarbij een meisje in Montfoort werd neergestoken. Dit is een niet te ontkennen realiteit. Maar het merendeel van de mensen die zijn gevlucht passen zich aan aan de (in)formele regels in de Nederlandse samenleving. Zij zijn meestal, op een bijna nederige wijze, dankbaar en voelen zich verplicht iets terug te doen in de maatschappij.
Uiteindelijk blijkt dat niet daar waar je vandaan komt, maar daar waar het goed met je gaat, je thuis is - Bright Richards, acteur en schrijver
Integreren in je eentje?
Naast deze beeldvorming zijn nieuwkomers zelf verantwoordelijk voor hun integratie. Dit lees je alleen al terug in het regeerakkoord dat spreekt van ‘snelle integratie’ en ‘kansen die mensen zelf moeten pakken’. Zij moeten zelf aan de slag om werk te vinden, de taal te leren en hun leven op te bouwen, met beperkte faciliteiten. Onze westerse moraal, normen en waarden, zien we als superieur. Wij vertellen wat zij moeten doen. Door deze houding is er weinig oog voor diversiteit en talenten die mensen bijzonder maken, waardoor we juist gezamenlijk problemen in de samenleving op kunnen lossen.
Focus op talenten
Integratie is samenwerken en samenleven, waarin nieuwkomers erbij horen. Ze zien als buur of collega en niet als slachtoffer of dader. Dat betekent nieuwkomers een stem geven en regie geven over hun leven na een periode waarin dat niet mogelijk voor hen was. Essentieel is om meer gebruik te maken van hun talenten en inbreng bij het inburgeren in Nederland en de maatschappelijke bijdrage die zij willen leveren.
Samen integreren
Succesvolle inburgering is erbij horen in onze samenleving en samenwerken met andere burgers en niet het slagingspercentage voor A1, A2, B1 of B2. Daarom zouden overheid en het bedrijfsleven meer eigen initiatieven moeten ondersteunen zoals de start-up van bijvoorbeeld een mondmaskerfabriek. Nieuwkomers dragen bij aan ieders levensbelang en zijn onderdeel van onze samenleving. Integratie betekent ook een aanpassing van ons als samenleving, waar weerstand leeft en angst voor het onbekende. Een nieuwsgierige en open houding helpt deze weerstand te doorbreken en creërt nieuwe kansen. Integreren doen we samen en niet alleen!