Nieuwe migratie

Het aantal migranten uit EU-landen nam de laatste jaren exponentieel toe. De komst van deze arbeidsmigranten wordt in de media vaak negatief afgeschilderd. Maar wie is deze nieuwkomer? En hoe komen we tot een doelgericht integratiebeleid?

Nieuwe migratie

De term ‘nieuwe migratie’ verwijst naar groepen mensen die in het recente verleden naar Nederland zijn gekomen om zich al dan niet tijdelijk te vestigen. Nieuwe migranten zijn zowel vluchtelingen (bijvoorbeeld uit Syrië of Eritrea) als arbeidsmigranten. De arbeidsmigranten uit de Europese Unie vormen de grootste groep nieuwkomers in Nederland. Wij gaan hier specifiek in op deze EU-migrant.   

Integratie van arbeidsmigranten

Dé arbeidsmigrant bestaat niet. Er is een grote variatie in achtergrond wat betreft tijdelijk of permanent verblijf, opleidingsniveau en gezinssituatie. Volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) vraagt deze diversiteit om een meer doordacht en doelgericht arbeidsmigratie- en integratiebeleid.

De laatste jaren ligt de nadruk van het integratiebeleid op sociaalculturele integratie en participatie. Economische integratie is niet langer voldoende. Tegelijkertijd trekt de overheid zich terug en zijn migranten zelf verantwoordelijk voor het organiseren van hun integratietraject. Van migranten wordt verwacht dat ze zoals de andere inwoners gebruikmaken van de reguliere voorzieningen. Migranten die zich permanent in Nederland vestigen kunnen juist hulp gebruiken bij de integratie in de samenleving. Maar arbeidsmigranten die tijdelijk in Nederland verblijven of heen en weer pendelen tussen herkomstland en Nederland, hebben behoefte aan flexibele voorzieningen.

Het vraagstuk van gemeenten

Vrij werknemersverkeer is een van de belangrijkste pijlers van de EU. Eén Europa met open grenzen is belangrijk voor Nederland. Nederland kent immers van oudsher een internationaal georiënteerde economie. In het algemeen leveren arbeidsmigranten uit andere Europese landen een positieve bijdrage aan onze economie. Maar er zijn ook problemen. Sommige EU-migranten worden slachtoffer van uitbuiting door malafide werkgevers. Ook ontstaan in bepaalde wijken problemen als gevolg van huisjesmelkerij, overbewoning en het steeds weer rouleren van nieuwe groepen arbeidsmigranten. Er zijn bovendien signalen dat arbeidsmigranten en hun kinderen onvoldoende aansluiting vinden bij de samenleving waarin zij zich vestigen. Over de gezinnen achter de migranten is sowieso nog weinig bekend, ook omdat niet alle arbeidsmigranten zich in Nederland registreren.

Deze problemen staan een succesvolle integratie van deze nieuwkomers in de Nederlandse samenleving in de weg. Migratie lijkt te leiden tot nieuwe vormen van ongelijkheid en sociale problemen die zich vooral op lokaal niveau afspelen. Voor EU-arbeidsmigranten mogen geen wettelijke verplichtingen rond integratie worden opgelegd omdat zij Europese burgers zijn. Dit alles stelt gemeenten voor diverse en complexe uitdagingen.

Lokale overheden moeten daarom op zoek naar geschikte instrumenten om de integratie van arbeidsmigranten in goede banen te leiden. Op dit moment worden op lokaal niveau ervaringen opgedaan met het bieden van passende huisvesting, overlastbestrijding en het aanbieden van taal- en participatiecursussen voor EU-arbeidsmigranten. Een voorbeeld hiervan is het informatiecentrum voor EU-arbeidsmigranten van de gemeente Den Haag. 

Wat gaat Kennisplatform Inclusief Samenleven doen?

Het Kennisplatform Inclusief Samenleven verzamelt en maakt kerngegevens beschikbaar over nieuwe migranten (arbeidsmigranten en vluchtelingen) en hun positie, onder andere voor gemeenten. Hiermee wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van evidence based policy ten aanzien van vraagstukken die leven bij de gemeenten.

Allereerst inventariseren we welk beleid gemeenten voeren ten aanzien van nieuwe migranten en welke instrumenten ze inzetten om knelpunten aan te pakken. Ook kijken we naar het effect van ingezette instrumenten. Een belangrijke vraag daarbij is wat de doelgroep zelf als belangrijke en werkzame elementen van beleid of ondersteuning ervaart. We kijken specifiek naar de situatie van de kinderen van arbeidsmigranten. Wat leren we van de ervaringen van eerdere migrantengroepen om de leefsituatie van de kinderen van recente migranten te verbeteren? Kennisplatform Inclusief Samenleven start in 2015 op basis van de onderzoeken een dialoog tussen gemeenten, zelforganisaties van arbeidsmigranten en betrokken professionals over hoe het integratiebeleid beter kan aansluiten bij de behoefte van migranten.

Klik links op de projecten hoe we dat gaan doen.

Eerdere publicaties: