Eergerelateerd geweld in de Syrische gemeenschap: hoe voorkom je dat?

De media kwamen in juni 2021 met berichten over een opvallende toename van Syrische meisjes en vrouwen in de expertise- en behandelcentra voor slachtoffers van eergerelateerd geweld, ‘Sterk Huis’ en ‘Fier’. Deze toename leidde bij Sterk Huis tot de vraag of hun expertise en aanpak van eergerelateerd geweld voldoende aansluit bij de Syrische doelgroep. Om deze vraag te beantwoorden startte KIS dit onderzoek. Naast de uitvoering van een deskresearch hebben we interviews gehouden met twaalf professionals, waarvan de meeste expert zijn in de aanpak van eergerelateerd geweld en huwelijksdwang, andere zijn sleutelpersoon in de Syrische gemeenschap.

Risico’s en gevaren

Uit het onderzoek blijkt dat er risicofactoren voor eergerelateerd geweld zijn die extra aandacht vragen. Zo is de positie van vrouwen in Syrië na het uitbreken van de burgeroorlog verslechterd. Maar ook na aankomst in Nederland zien we risico’s: vrouwen kwamen vaak later dan hun man naar Nederland, zij willen meer bewegingsvrijheid of een echtscheiding. En mannen ervaren verlies van status omdat ze geen kostwinner meer zijn, of omdat vrouwen in Nederland meer rechten hebben.

In 2022 was van alle binnengekomen casuïstiek bij het Landelijk Expertisecentrum Eergerelateerd Geweld (LEC-EGG) het vaakst sprake van een Syrische context. Het gaat hierbij om bedreiging, mishandeling, dwang, achterlating, gedwongen huwelijken en kindhuwelijken en om eermoorden. Dit is een vergelijkbaar beeld van eergeweld in andere gemeenschappen. Wat valt specifiek op bij Syrische eerconflicten? De respondenten geven onder andere aan dat ze bij Syriërs vaker signalen van extreem geweld zien, dat het geweld ontkend wordt, en dat de daders dit geweld ook tonen op sociale media. Ook valt het sommige experts op dat het vaak gaat om jonge (minderjarige) slachtoffers en dat Syrische meiden en vrouwen relatief assertief zijn in het aankloppen bij politie en hulpverleningsinstanties.  

Aanbevelingen voor de aanpak

Zijn er aanknopingspunten om eergerelateerd aan te pakken en te voorkomen? De respondenten geven veel suggesties. Zoals aanbevelingen voor de voorlichting aan de gemeenschap. En voor samenwerking tussen hulporganisaties en sleutelpersonen. Ook voor het signaleren van eergeweld worden belangrijke tips gegeven, zoals:

• Zorg dat professionals op scholen, wijkteams, wijkpolitie, praktijkondersteuners, buurt-gzz, enzovoorts (herhaaldelijk) getraind zijn (of worden) in het signaleren en bespreekbaar maken van eergeweld, huwelijksdwang en achterlating (onder Syriërs).
• Neem in de cursus mee dat professionals volgens de Meldcode bij (vermoeden) van eergerelateerd geweld werken, dat zij niet zelf gaan pionieren, maar altijd een deskundige van Veilig Thuis, de politie of het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating moeten raadplegen.
• Zorg dat ook de vrijwilligers voor maatschappelijke begeleiding van asielzoekers en statushouders (als VluchtelingenWerk en Humanitas) een training over signaleren en de Meldcode bij (vermoeden) van eergerelateerd geweld krijgen.
• Hoewel voor vrijwilligers niet verplicht, is kennis over deze Meldcode, de problematiek en het voorkomen van stappen die tot meer risico en escalatie van een eerconflict kunnen leiden, van het grootste belang (zie de bijlage in het rapport voor de Stappen van de Meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld).

Dit rapport wil extra aandacht vragen voor de problematiek van eergerelateerd geweld in de Syrische gemeenschap. Het leveren van maatwerk is van belang. De verkenning hoopt hieraan bij te dragen door meer context te bieden en praktische kennis te delen.