Wat zijn de gevolgen voor het kind van vasten tijdens de zwangerschap? Is het vasten verplicht?

De Ramadan

Jaarlijks vasten miljoenen moslims over de hele wereld gedurende de islamitische vastenmaand, de Ramadan. Tijdens het vasten onthouden moslims zich van zonsopgang tot zonsondergang van onder andere eten en drinken. Het vasten tijdens de Ramadan is in principe een verplichting binnen de Islam, maar er zijn een aantal mensen die hiervoor vrijstelling krijgen. Kinderen hoeven bijvoorbeeld niet mee te vasten met de Ramadan. Voor ouderen, zieken en zwangere vrouwen zijn er bepaalde voorwaarden voor het wel of niet vasten tijdens de Ramadan.

Uit cijfers blijkt dat 75 procent van alle zwangerschappen bij islamitische vrouwen op een bepaald moment overlapt met de Ramadan (1). Eerder onderzoek wijst uit dat de meeste vrouwen ervoor kiezen om ook tijdens hun zwangerschap te vasten (2).

Dit roept een aantal vragen op. Wat zijn de gangbare standpunten vanuit de Islam wanneer het gaat om vasten tijdens de zwangerschap? Heeft het vasten in combinatie met de zwangerschap negatieve gevolgen voor de gezondheid van de moeder of het ongeboren kind? En welke afwegingen maken vrouwen zelf wanneer het gaat om vasten gedurende de zwangerschap?

Islamitisch standpunt

Voor vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, geldt dat wanneer zij vrezen dat het vasten hun gezondheid of die van het kind kan schaden, zij vrijgesteld zijn van het vasten. Wanneer een zwangere vrouw fysiek sterk is en lichamelijk in staat is om te vasten zonder risico’s voor haar eigen gezondheid of de gezondheid van haar ongeboren kind, dan mag deze vrouw ervoor kiezen om te vasten. Wanneer de vrouw lichamelijk zwak is of reeds een moeilijke zwangerschap heeft, wordt zij vrijgesteld van het vasten. Vooral als dit eventueel schade kan toebrengen aan de baby (3, 4).

Het niet vasten gedurende de ramadan kent een aantal mogelijke gevolgen. Afhankelijk van de situatie moeten moslims de dagen die ze niet vasten op een later moment inhalen, indien ze daartoe in staat zijn. Een andere mogelijkheid is dat er voor de dagen die men niet vast, een behoeftig persoon wordt gevoed. Dit wordt Fidyah genoemd (5). Dit geldt niet alleen voor zwangere vrouwen, maar ook voor andere mensen die om welke reden dan ook niet meedoen met het vasten tijdens de ramadan. Welke regel er wordt toegepast kan per situatie verschillen. Vaak zijn vrouwen na de zwangerschap in staat om de vasten dagen in te halen en wordt hiervoor gekozen.
Vasten tijdens de zwangerschap en gezondheid

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de effecten van vasten op de gezondheid. Ziaee et al. (2010) hebben onderzoek gedaan onder vrouwen in Teheran (6). Daarbij hebben ze 189 zwangere vrouwen geïncludeerd en een onderscheid gemaakt tussen vrouwen die niet hebben gevast, vrouwen die 1-10 dagen, 11-20 dagen en 21-30 dagen hebben gevast Daarnaast is er rekening gehouden met het voedingspatroon van vrouwen op basis van de maaltijden die ze namen tijdens Iftar (de maaltijd na het verbreken van het vasten) en Suhur (de maaltijd voor zonsopkomst). De Categorieën waren voldoende, matig en onvoldoende voeding. Er is ook rekening gehouden met het trimester waarin de zwangere vrouw zich bevond gedurende de ramadan.

Uit dit en ander onderzoek bleek dat er geen gevolgen waren voor het geboortegewicht, lengte en de hoofdomtrek van de baby (6, 7). Daarnaast concludeert het onderzoek dat gezonde vrouwen die voldoende eten, geen onwenselijke gevolgen ervaren voor de groei van het ongeboren kind en het geboortemoment. Er zijn echter uiteenlopende resultaten als het gaat om de mogelijke effecten van vasten tijdens de zwangerschap op het geboortegewicht.  Er zijn ook onderzoeken die concluderen dat het geboortegewicht gemiddeld lager kan liggen bij vrouwen die gevast hebben tijdens de ramadan (8). Dit zou ook nog beïnvloed kunnen worden door het trimester van de zwangerschap en de hoeveelheid calorieën die een zwangere vrouw binnenkrijgt gedurende vasten (9, 10). Een van de onderzoeken toont  een relatief risico voor een lager geboortegewicht bij vrouwen die vasten tijden het eerste trimester ten opzichte van vrouwen die niet vasten (6). Ander onderzoek laat juist zien dat het geboortegewicht lager kan uitvallen bij vrouwen die vasten tijdens het laatste trimester (11). Deze bevindingen zijn vaak niet significant, waardoor het moeilijk is om harde uitspraken te doen over de gevolgen voor het geboortegewicht van de baby.

Afwegingen en keuzes van vrouwen

Zoals eerder aangegeven kiezen veel zwangere vrouwen ervoor om te vasten tijdens de ramadan. Robinson en Raisler (2005) deden onderzoek onder 32 islamitische vrouwen in Michigan en vroegen naar overtuigingen, attitudes en ervaringen van vrouwen en de keuzes die ze hierin maken. 28 van 32 vrouwen gaven aan dat ze gedurende een zwangerschap gevast hebben (2). Onder de vrouwen waren er zij die nooit gevast hadden, zij die een deel hadden gevast en zij die helemaal niet hadden gevast. Vrouwen die in Amerika waren geboren vastte minder vaak tijdens de ramadan, dan vrouwen die geïmmigreerd waren naar Amerika. Sommigen vrouwen gaven aan te vasten met tussenpauzes, omdat ze zich zorgen maakte over de gezondheid.

Een terugkerend thema onder de vrouwen was dat het als vanzelfsprekend werd beschouwd om te vasten, zonder dat het echt een actieve beslissing was. Daarnaast geloofden de meeste vrouwen dat het vasten niet schadelijk zou zijn voor hun ongeboren baby. In sommige gevallen waren vrouwen ervan overtuigd dat het gezond was om te vasten. De vrouwen gaven aan mee te doen met het vasten, omdat ze overtuigd waren van de voordelen van ramadan. Ook de spiritualiteit gedurende de ramadan was heel belangrijk voor de vrouwen. Dit is iets wat ze niet graag mislopen. Echter waren alle vrouwen van mening dat er afgezien moet worden van het vasten als dit schadelijk is voor de moeder of voor de baby. Vermoeidheid, heftige honger of dorst, misselijkheid  en overgeven, zwakheid en acute ziekte werd genoemd als signalen dat het vasten niet goed zou gaan (2).

Verder gaven vrouwen aan dat ze bij gezondheidsproblemen door hun omgeving geadviseerd werden om niet te vasten. Met name partners moedigde hun zwangere vrouw aan om niet te vasten, maar ook andere familieleden en religieuze adviseurs. Vrouwen gaven aan dat ze ook negatieve gevolgen ervaren door niet mee te vasten. ze beschreven het gevoel te hebben minder verbonden te zijn met de gemeenschap, het ‘ramadan-gevoel’ verloren te hebben en zich schuldig te voelen als ze dagen niet konden inhalen (2). Sommige vrouwen blijken het niet fijn te vinden om de te vasten dagen later in te halen, omdat er niemand anders in hun omgeving vast op dat moment. Dit kan ervoor zorgen dat vrouwen toch afzien van de vrijstelling en vasten tijdens de ramadan (12).

Hoewel vrouwen prenatale zorg zeer belangrijk vinden, overleggen ze niet altijd met hun zorgprofessional wanneer het gaat om vasten tijdens de ramadan (2). Uit het onderzoek onder 32 vrouwen bleek dat 19 vrouwen het gesprek aanging met haar zorgprofessional. In de meeste gevallen werd dit gesprek geïnitieerd door vrouwen zelf. Sommige vrouwen gaven aan zich veroordeeld te voelen door hun arts wanneer ze de keuze hadden gemaakt om te vasten. Vrouwen die ervoor kozen om het niet te bespreken met hun zorgprofessional gaven aan niet respectloos behandeld te willen worden. Daarnaast wilden ze ook niet van hun zorgprofessional horen dat ze moeten stoppen met vasten (2).

Literatuur

  1. Majid, M. F. (2015). The persistent effects of in utero nutrition shocks over the life cycle: Evidence from Ramadan fasting. Journal of Development Economics, 117, 48-57.
  2. Robinson, T., & Raisler, J. (2005). Each one is a doctor for herself": Ramadan fasting among pregnant Muslim women in the United States. Ethn Dis, 15(1 Suppl 1), S1-99.
  3. https://www.al-yaqeen.com/va/zwangere-vrouwen-en-het-vasten/
  4. https://www.al-yaqeen.com/va/zwanger-borstvoeding-en-vasten/
  5. https://www.al-yaqeen.com/va/aan-wie-fidyah-geven-en-hoeveel/
  6. Ziaee, V., Kihanidoost, Z., Younesian, M., Akhavirad, M. B., Bateni, F., Kazemianfar, Z., & Hantoushzadeh, S. (2010). The effect of Ramadan fasting on outcome of pregnancy. Iranian journal of pediatrics, 20(2), 181.
  7. Kavehmanesh, Z., & Abolghasemi, H. (2004). Maternal Ramadan fasting and neonatal health. Journal of perinatology, 24(12), 748.
  8. Almond, D., & Mazumder, B. (2011). Health capital and the prenatal environment: the effect of Ramadan observance during pregnancy. American Economic Journal: Applied Economics, 3(4), 56-85.
  9. Shahgheibi Sh, Ghadery E, Pauladi A, et al. Effects of fasting during the third trimester of pregnancy on neonatal growth indices. Ann Alquds Med. 2005;1(2):58–62.
  10. Cross JH, Eminson J, Wharton BA. Ramadan and birth weight at full term in Asian Moslem pregnant women in Birmingham. Arch Dis Childh. 1990;65(10 Spec No):1053–6.
  11. Almond, D., & Mazumder, B. (2011). Health capital and the prenatal environment: the effect of Ramadan observance during pregnancy. American Economic Journal: Applied Economics, 3(4), 56-85.
  12. Robinson, T., & Raisler, J. (2005). Each one is a doctor for herself": Ramadan fasting among pregnant Muslim women in the United States. Ethn Dis, 15(1 Suppl 1), S1-99.

Meer informatie?Neem contact op met:

Mariam Badou

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 06 - 347 38 652
Afbeelding
mariam-badou