Verkennend onderzoek naar ervaren discriminatie zzp’ers met migratieachtergrond

De belangrijkste onderzoeksvraag was: 'Wat is de ervaren discriminatie bij het verwerven en uitvoeren van opdrachten?' De bronnen voor de bevindingen vormden drie groepsinterviews. Iedere groep bestond uit zeven Nederlandse zzp’ers met eenzelfde migratieachtergrond: Turks-Nederlands, Marokkaans-Nederlands en Surinaams-Nederlands. Uitgangspunt was dat de respondenten een zo divers mogelijke groep vertegenwoordigden voor onder meer wat betreft: sekse, leeftijd en werkzame sector. De drie grootste sectoren moesten in ieder geval vertegenwoordigd zijn: handel, gezondheidszorg/welzijn en specialistische zakelijke diensten.

Respondenten niet geworven op ervaring met discriminatie

Bij de werving van de respondenten is vermeld dat we graag wilden weten hoe zzp’ers met een migratieachtergrond aan werk komen, welke ervaringen ze hebben en of ze wel eens onheus bejegend worden. Er is bewust niet vermeld dat het gesprek over discriminatie zou gaan omdat dit mogelijk het wervingsproces van de respondenten zou beïnvloeden. De gespreksleider introduceerde in de loop van het gesprek het onderwerp discriminatie. 

Ervaren discriminatie

In het onderzoek draaide het om ervaren discriminatie. In juridische zin is er pas sprake van discriminatie als er daadwerkelijk een veroordeling is. In de andere genoemde definities gaat men ervan uit dat iemand die wordt gediscrimineerd nadelige gevolgen ondervindt van het behoren tot een bepaalde groep of het hebben van bepaalde persoonskenmerken. Bij ervaren discriminatie gaat het om wat mensen zelf ervaren als discriminatie, en dat ook zo benoemen.

Wat zijn de belangrijkste uitkomsten?

Respondenten gaan op veel verschillende manieren om met (potentiële) discriminatie en vooroordelen die zij tegenkomen. Sommige kiezen ervoor om het te accepteren als onderdeel van hun leven, of als risico dat zij nemen op het moment dat ze iemand iets proberen te verkopen. Andere lopen liever weg bij mogelijke klanten als deze zich discriminerend of volgens stereotyperingen en vooroordelen uitlaten. Een aantal respondenten beschrijft de mogelijkheid om zich aan te passen, maar geen van de respondenten lijkt dit een wenselijke optie te vinden.

Uit de gesprekken blijkt dat de respondenten het idee hebben vaak harder te moeten lopen dan mensen met een Nederlandse achtergrond

Een aantal respondenten ziet (potentiële) discriminatie of vooroordelen als een uitdaging om zich extra te bewijzen, zodat zij alsnog de opdracht krijgen. Uit meerdere gesprekken blijkt ook dat respondenten het idee hebben vaak harder te moeten lopen dan mensen met een Nederlandse achtergrond. Tot slot kiest een aantal respondenten ervoor om de dialoog aan te gaan, mensen te onderwijzen, of een standpunt in te nemen. De meeste voorbeelden van ervaren discriminatie die de respondenten aandragen, gaan over negatieve beeldvorming, onbekendheid, of ongemak bij mensen met een Nederlandse achtergrond.

Aanbevelingen

• Diverse en inclusieve werkvloer

Een aantal respondenten geeft aan dat zij als zzp’er zijn gaan werken omdat zij in loondienst onvoldoende kansen zagen of discriminatie hebben ervaren. Allereerst is het van belang dat er oog komt voor een inclusieve werkvloer. Momenteel wordt er veel inzet gepleegd op het voorkomen van discriminatie bij werving en selectie. Dit is slechts één deel van het werk dat nodig is. Uit onderzoek blijkt dat een onevenredig deel van de mensen met een migratieachtergrond weer uitstroomt als de werkvloer onvoldoende inclusief is. In een inclusieve werkomgeving ervaren zij meer motivatie en werkplezier.

• Rolmodellen

Daarnaast is het van belang dat mensen met een migratieachtergrond voldoende rolmodellen in leidinggevende functies zien.

• Invloed van kennis

In alle drie de groepen spraken respondenten over de invloed van negatieve berichtgeving in de media en het gebrek aan positieve representatie van mensen met hun migratieachtergrond. Het is daarom van belang dat er (ook) oog is voor positieve berichten over mensen met een migratieachtergrond, om zo een genuanceerder beeld mee te geven aan mensen in de Nederlandse samenleving.

• Onderwijs

Daarnaast biedt ook onderwijs een mooie kans om kinderen en jongeren voldoende kennis en inzicht mee te geven voor de toekomst. Met name de groep Surinaams-Nederlandse respondenten gaf aan dat er op scholen onvoldoende onderwijs is over hun verleden en hoe zij in Nederland zijn gekomen. Binnen het onderwijs kan er ook aandacht worden besteed aan de voordelen van werken als zzp’er, en jongeren met een migratieachtergrond al vroeg enthousiasmeren voor het werken als zzp’er, zodat er meer rolmodellen ontstaan.   

Download het rapport