Discriminatie en opvoeden

Discriminatie betekent ‘onderscheid maken’. In de praktijk betekent discriminatie iemand ongelijk behandelen op basis van persoonlijke kenmerken, bijvoorbeeld huidskleur, religie, cultuur, sociale klasse, beperking, geslacht of seksuele voorkeur. Kinderen en tieners die worden gediscrimineerd, kunnen zich onzeker, boos of afgewezen voelen.

Kinderen veerkrachtig maken en anderen accepteren

Praten over gelijkwaardigheid

Hoewel we vaak denken dat kinderen ‘geen kleur zien’, toont onderzoek aan dat jonge kinderen al geleerd hebben dat wit ‘beter’ is dan zwart en dat jongens of mannen ‘meer’ kunnen doen dan meisjes of vrouwen. Het is daarom van belang dat ouders gelijkwaardigheid expliciet benoemen om discriminatie tegen te gaan. Je kunt bijvoorbeeld met je kind praten over hoe mannen en vrouwen allebei een baan kunnen hebben als arts, politicus of directeur. Of dat een kind met een beperking net als de andere kinderen  naar de basisschool in de buurt kan gaan.

Zelfvertrouwen en positieve gevoelens over zichzelf en de eigen groep helpen kinderen om minder stress te ervaren in situaties van discriminatie

Stimuleer zelfbeeld en zelfvertrouwen

Het is belangrijk dat kinderen een positieve identiteit ontwikkelen. Ouders en opvoeders kunnen een positief zelfbeeld en zelfvertrouwen stimuleren bij kinderen. Aandacht geven en tijd doorbrengen met kinderen laat hen ervaren dat ze belangrijk zijn voor ons. Mogen kinderen trots zijn op hun uiterlijk en afkomst en moedigen wij dit als ouders aan door hen bijvoorbeeld een compliment te geven? Door acceptatie en genegenheid te tonen, voelen kinderen zich gewild en geliefd. Zelfvertrouwen en positieve gevoelens over zichzelf en de eigen groep helpen kinderen ook om minder spanning en stress te ervaren in situaties van discriminatie.

Geef een goed voorbeeld

Als ouder of opvoeder ben je een belangrijk voorbeeld voor je kind. Wees positief over jezelf, je uiterlijk, je cultuur en achtergrond. Sta open voor mensen met een andere achtergrond, levensstijl of beperking.

Je kunt ook actief op zoek gaan naar positieve voorbeelden en rolmodellen in films, boeken en speelgoed. Kijk, lees en speel met je kind en praat erover. Religieuze gezinnen kunnen te maken krijgen met negatieve beelden en oordelen over hun geloof. Vertel dan over positieve voorbeelden van het geloof dat je volgt.

Door het zelfbeeld en zelfvertrouwen van kinderen te stimuleren en goede voorbeelden te geven, kunnen kinderen een positief beeld van zichzelf en hun eigen groep ontwikkelen. Dit helpt bij het creëren van een positieve kijk op de toekomst.

Ondersteuning van kinderen bij discriminatie

Praten over ervaringen met discriminatie

Als er discriminatie voorkomt, is het belangrijk om hierover met je kind te praten. Laat merken dat discriminatie nooit oké is en dat het normaal is om boos te zijn. Kinderen die discriminatie ervaren, kunnen verwarring en woede voelen of zich terugtrekken. Praat met je kind wanneer het discriminatie ervaart, om te laten zien dat je om hen geeft. Luister naar je kind en wees ondersteunend. Door naar je kind te luisteren, kunt je een sterke band met je kind opbouwen.

Situaties van discriminatie zijn niet altijd duidelijk. Je kunt de keuze maken om een situatie te bespreken door te letten op hoe je kind een situatie heeft ervaren en erop reageert.

Vraag je kind wat er is gebeurd. Laat je kind het vertellen. Vraag hoe je kind en anderen op de situatie reageerden en hoe zij zich voelden. Is je kind tevreden met de reacties? Hoe zou je kind het de volgende keer willen aanpakken?

Door te praten over situaties van discriminatie, leren kinderen dit soort situaties te herkennen. Door te leren dat discriminatie voorkomt, kunnen kinderen zich op deze situaties voorbereiden, zelfverzekerd reageren wanneer ze het ervaren en meer controle hebben over hun gevoelens en gedrag.

Het ervaren van discriminatie kan veel emoties oproepen, geef ruimte voor deze emoties

Omgaan met emoties

Het ervaren van discriminatie kan veel emoties oproepen. Geef ruimte voor de emoties van je kind. Geef je kind de tijd om zich te uiten. Als je kind kalm is, vraag dan om erover te  praten. Ga op een rustige plek zitten en luister naar het navertellen van de gebeurtenis door je kind.

Vanuit rust kun je beter met elkaar praten en begrijpen wat er precies is gebeurd, zodat je je kind kunt steunen. Het is belangrijk dat je als ouder kalm blijft. Als je zelf sterke, onaangename emoties ervaart, probeer deze dan later met een volwassene te delen.

Actie ondernemen

Situaties waarin discriminatie voorkomt kunnen  verschillen van aard, ernst of belang. Ook de leeftijd en de wensen van je kind spelen een rol bij het al dan niet actie ondernemen. Soms is het genoeg om er thuis over te praten. Op andere momenten besluit je dat er meer nodig is. Een gesprek op school, de voetbalclub of in de buurt. Dit soort gesprekken zijn niet gemakkelijk. Denk van tevoren goed na wat je wil zeggen en bereiken. Ga niet alleen, neem iemand mee die je vertrouwt. Ook kun je ervoor kiezen om aangifte te doen bij het meldpunt discriminatie.

Kinderen ervaren het vaak als heel steunend dat ouders actie ondernemen tegen discriminatie. Ook geven ouders zo een goed voorbeeld dat discriminatie niet wordt geaccepteerd.

Dit artikel is geschreven door Cecile Winkelman en is ook te lezen in het Online Magazine Positief Opvoeden en Diversiteit