Podcastgesprek met afzwaaiend theaterdirecteur Ernestine Comvalius

‘Mijn collega’s bij het Bijlmer Parktheater en ik delen een bepaalde gedrevenheid’, vertelt Ernestine Comvalius. ‘De eerste drie maanden van de coronacrisis hebben we onze deuren toch geopend, voor een voedselhulpprogramma. Vanuit onze foyer distribueerde een groep jongeren allerlei spullen onder mensen in nood.’

In de wijk

Het Bijlmer Parktheater heeft een buurtfunctie en een stedelijke functie. ‘Onze programmering trekt mensen uit de hele stad, maar onze wortels zitten in die wijk’, aldus de voormalig theaterdirecteur. ‘We hebben een theaterwerkplaats opgezet voor lokale gezelschappen, die daarvoor alleen binnen hun eigen etnische groep bezig waren. Er is een festival uit voortgekomen waar men het podium met elkaar deelt. En we hebben talentontwikkelingstrajecten ontwikkeld voor jongeren uit de buurt, ook voor hen met moeilijke thuissituaties.’

In Zuidoost hebben geen ‘coronarellen’ plaatsgevonden, vertelt Comvalius desgevraagd. Ze woont zelf in de Amsterdamse wijk. ‘Het is ook mijn community. Ik heb, net als veel jongerenwerkers, via social media opgeroepen niet aan rellen deel te nemen. Er zijn zoveel andere thema’s waarvoor we de straat op kunnen gaan, en dan bedoel ik niet rellen.’ Daarnaast waarschuwt ze voor ‘framing door de media’: ‘Als onze jongeren van kleur de straat op gaan, worden ze vaak neergezet als criminelen. Terwijl bij witte jongeren wordt gekeken naar waar hun ontevredenheid vandaan komt.’

Digitalisering

De coronacrisis heeft verdere digitalisering met zich meegebracht, ook in de culturele sector. ‘Er is nu een meer hybride vorm van theater presenteren, bijvoorbeeld in combinatie met internetpresentaties en podcasts’, omschrijft Comvalius. Dat biedt mogelijkheden: ‘Om een groter, zelfs internationaal publiek te bereiken. En voor jonge mensen om, bijvoorbeeld in podcasts, hun eigen thema’s te agenderen. Dat vind ik prachtig, dat je een eigen podium kunt creëren.’

Nieuwe generaties gaan hun plaats opeisen; als instellingen daar geen rekening mee houden zijn ze straks misschien wel passé

Maar digitale presentaties kunnen nooit een live voorstelling vervangen, volgens de voormalig theaterdirecteur. ‘Want bij theater is ontmoeting zo belangrijk: dat je elkaar hoort ademen, genieten of rillen.’ Ze benadrukt dat gevestigde instellingen echt moeten gaan kiezen voor diversiteit, door er hun programmering, personeelsbeleid en promotie op af te stemmen. ‘Door corona is de discussie daarover juist op een lager pitje beland, omdat iedereen bezig is met de eigen zorgen: hoe overleef ik het?’

Principiële kwestie

‘In crisistijd zie je voor wie diversiteit een principiële kwestie is en aan wie het is opgelegd’, stelt Comvalius. ‘Niet iedereen ziet er de noodzaak van voor de toekomst van Nederland. Maar Nederland verandert: mij kun je nog zien als migrant, want ik ben in Suriname geboren, maar mijn kinderen en hun kinderen niet. De sector moet zich beseffen dat we gelijkwaardig zijn en ook gelijke mogelijkheden moeten krijgen. Nieuwe generaties gaan hun plaats opeisen. Als instellingen daar geen rekening mee houden zijn ze straks misschien wel passé.’

‘Jongeren bewandelen hun eigen pad. Als cultureel ondernemers organiseren ze nu al hun eigen concepten. En op den duur, als ze er de middelen voor hebben, zullen ze zeker hun eigen theaters gaan exploiteren. Misschien komt er een moment waarop bestaande theaters zich echt willen committeren, en dat ze dan de mensen daarvoor niet meer zullen vinden’, waarschuwt Comvalius. ‘Het getuigt van een emancipatoire houding dat jongeren hun eigen zaken opzetten, want ze kunnen niet blijven wachten. Het is een signaal naar de gevestigde orde dat er verandering moet komen, de druk daarop is belangrijk.’

Auteur: Hester Heite