Slavernijverleden zichtbaar gemaakt op digitale kaart van Suriname
Op 18 februari 2021 lanceerde onderzoeksjournalistiek platform Pointer (KRO-NCRV) een digitale plantagekaart van Suriname. Ruim 7000 familienamen van bijna 35000 slaafgemaakten die in het koloniale Suriname op plantages werkten, zijn bewaard gebleven. Voor het eerst is het gelukt om inzichtelijk te maken waar deze voormalige tot slaafgemaakten leefden. Daarmee biedt Pointer Nederlanders met een Surinaamse achtergrond een nieuwe manier om de geschiedenis van hun voorouders te doorzoeken.
Tijdens de internationale ‘Black History Month’ (elk jaar in februari) zoomt Pointer in op donkere tijden; de wereld van de plantages in Suriname in de 19e eeuw. Hoewel de slavernij werd afgeschaft in 1863, werden slaafgemaakten nog 10 jaar lang gedwongen tewerkgesteld. Ook werden niet de slaafgemaakten gecompenseerd voor hun leed, maar kregen de eigenaren van de plantages compensatie.
Emancipatieregister
Na de afschaffing van slavernij kregen alle slaafgemaakten een achternaam zodat slavenhouders een vergoeding konden krijgen per slaafgemaakte. ‘Met die achternaam werden zij in het Emancipatieregister bij de plantage opgenomen’, licht datajournalist Thomas de Beus toe. ‘Deze gegevens zijn al eerder gedigitaliseerd, maar wij koppelden de ruim 7000 achternamen aan de locaties van plantages op een digitale kaart, zodat op achternaam te vinden is waar de slaafgemaakten te werk werden gesteld. Daarmee maken we het Emancipatieregister op een nieuwe manier toegankelijk. Daarnaast lichten we een aantal opmerkelijke verhalen in de digitale kaart uit.’
Compensatie
Pointer dook in het verhaal van de grootste slavenhouder van die tijd: de Brit Hugh Wright. Bij de afschaffing van slavernij kregen slavenhouders gemiddeld zo’n 300 gulden per slaaf als compensatie. Hugh ontving voor 1741 slaafgemaakten meer dan 500.000 gulden. Dat bedrag staat nu ongeveer gelijk aan zo’n 5,3 miljoen euro. Daarmee kreeg hij de hoogste compensatie van alle plantagehouders in Suriname.
Bijzondere verhalen
Ook Cynthia McLeod-Ferrier (schrijver van o.a. ‘Hoe duur was de suiker’) en Rowan Blijd (presentator van het Youtube-kanaal Spot-On van KRO-NCRV) leverden een bijdrage aan de productie. Cynthia McLeod vertelt over haar overgrootmoeder die met de eerste contractarbeiders het schip de Lalla Rookh vanuit Brits-Indië de overtocht maakte naar Suriname. Ze is over haar gaan schrijven omdat ze als kind in Suriname maar weinig meekreeg over de Surinaamse geschiedenis: ‘Als achtjarige kon ik me heel goed voorstellen hoe het was om een arm kind te zijn in Friesland, ik kon bijna Fries praten! Maar ik kon me geen enkele voorstelling maken van hoe het was om een slavenkind te zijn, daarom ben ik zelf op zoek gegaan.’
Rowan Blijd gaat in op het bijzondere verhaal van haar voorouders, die na de afschaffing van de slavernij de plantage waarop zij als slaafgemaakten leefden overkochten van de toenmalige eigenaren.
Bekijk de digitale plantagekaart
Tenstoonstelling Slavernij Rijksmuseum
In het voorjaar van 2021 opent het Rijksmuseum een tentoonstelling over slavernij, in de vorm van tien persoonlijke en waargebeurde verhalen. Verhalen uit zowel Brazilië, Suriname en het Caribisch gebied, als uit Zuid-Afrika en Azië. Het museum richt hiermee voor het eerst haar blik op slavernij in de Nederlandse koloniale periode waarin mensen tot bezit en objecten in administraties werden gemaakt. In de tentoonstelling worden tien waargebeurde verhalen verteld van mensen die bijvoorbeeld tot slaaf waren gemaakt of slavenhouder waren. Hoe zagen hun levens eruit? Konden zij eigen keuzes maken? Op de tentoonstelling zie je objecten uit nationale en internationale musea, archieven en particuliere collecties. Maar je krijgt ook mondelinge bronnen, gedichten en muziek te horen. De audioverhalen zijn ingesproken door mensen die vanuit hun eigen achtergrond, elk een band hebben met één van de tien personen.
Bron: Pointer (KRO-NCRV)