Terugblik bijeenkomst informeel moskeeonderwijs

Onderzoeker Jeroen Vlug opent als dagvoorzitter de bijeenkomst. Hij licht het thema, meervoudige identiteitsontwikkeling en aansluiting bij de leefwereld van jongeren, toe en introduceert de aanwezigen. De deelnemers komen vanuit diverse regio’s en expertgebieden. Het gezelschap bestond uit leraren, coördinatoren en bestuursleden van verschillende moskeeën. Yücel Aydemir, de voorzitter van de Ulu Moskee heet de aanwezigen van harte welkom. De Utrechtse Moskee staat voor inclusiviteit en verwelkomt iedereen ongeacht geloof of achtergrond. Het is de grootste Moskee van Nederland en heeft ook een museumfunctie.   

Na de opening stelt projectleider Ahmed Hamdi zich voor en vertelt over de achtergrond van het KIS-project. In 2023 en 2024 is het doel om verschillende partijen samen te brengen die bezig zijn met moskeeonderwijs. Het doel is om kennis uit te wisselen, van elkaar te leren en te werken aan het verder brengen en implementeren van het eerder ontwikkelde kwaliteitskader en de bijbehorende instrumenten. 

Door samen in gesprek te gaan geven we elkaar ook inspiratie en tips om een goede toekomst te bouwen voor moslimkinderen in Nederland.

Onderzoeker Mehmet Day presenteert wetenschappelijke inzichten in meervoudige identiteiten. Jongeren die worstelen met hun religieuze identiteit en weinig ondersteuning ervaren, lopen meer kans op een identiteitscrisis. Ondersteuning vanuit diverse bronnen, waaronder moskeeën, jongerenwerkers en scholen, is van vitaal belang. Mehmet benadrukt het belang van een solide islamitische identiteit, maar erkent ook dat dit niet het enige cruciale aspect is voor een coherente identiteitsontwikkeling. De jongeren hebben te maken met de opgroeitaak om een samenhangend geheel te vormen van de diverse deelidentiteiten die ze rijk zijn. Daarbij speelt ook de positie van deze jongeren binnen de Nederlandse samenleving speelt een rol.  

Moskeeonderwijs in een veranderende samenleving 

Zehra Vlug-Ünver, Landelijke Coördinator Onderwijs bij Islamitische Stichting Nederland (ISN), geeft een presentatie over de kennis en uitdagingen van moskeeonderwijs in een veranderende samenleving. Ze deelt haar eigen ervaringen en vertelt over het belang van zelfkennis. Een kind moet zichzelf goed kennen om uiteindelijk op betekenisvolle manier tot Godsbesef te komen. Het kind moet zich bewust zijn van de samenleving waarin zij of hij leeft, goed presteren op school en een passend beroep kiezen. Het kind moet dit ook doen vanuit het oogpunt van tevredenheid van God. Het is belangrijk dat er concrete tools worden ontwikkeld voor iedereen in de moskeeën over hoe je de leefsferen van kinderen moet samenbrengen en aansluiten op hun belevingswereld. Als volwassenen moeten we kinderen hierbij ondersteunen en helpen een natuurlijke harmonie hierin te vinden. 

Identiteitscoaching binnen het moskeeonderwijs 

Nisrine Zibouh is de laatste spreker van deze bijeenkomst. Zij schreef haar scriptie aan de Islamic University of Applied Sciences Rotterdam (IUASR) over meervoudige identiteitscoaching binnen het moskeeonderwijs. De conclusie van het onderzoek van Nisrine suggereert verschillende benaderingen om deze uitdaging aan te pakken, zoals training over identiteitsontwikkeling, het vinden van aansluiting bij de leefwereld van moslimjongeren, begrip tonen voor hun realiteit, het organiseren van begeleidingssessies voor of na de les en van groepsgesprekken met leerlingen in de moskee.   

Gesproken taal in Moskeelessen 

Na de presentaties volgden werksessies waarin deelnemers in groepen twee casussen uitwerkten. De eerste casus draaide om het dilemma van de gesproken taal in de moskeelessen. Sommige moskeeën vinden het van belang om de lessen in de taal van herkomst te verzorgen, maar praktische uitdagingen ontstaan wanneer een deel van de kinderen daardoor de lessen niet goed kan volgen. Sommige moskeeën kiezen ervoor samenvattingen in het Nederlands te geven, vooral bij een diverse leerlingenpopulatie in de klas. In sommige gevallen heeft het introduceren van een combinatie van talen tot weerstand geleid. Bij andere moskeeën werkt het lesgeven in de Nederlandse taal juist weer heel goed. Er moet een goede balans worden gezocht tussen taalbehoud en begrijpelijkheid van de lessen. Een voorbeeld is een moskee die de lessen Islam in het Nederlands geeft en de Arabische taallessen in het Arabisch. Door het laatste ligt de focus op het vergroten van het leren van de taal en de woordenschat. Bij de jonge kinderen is de voertaal bij vrijwel alles het Nederlands; als de basis is gelegd wordt overgegaan op het Arabisch.  

De online leefwereld van kinderen  

De tweede casus ging over de online leefwereld van kinderen, de rol van sociale media, en de invloed ervan op de moskeelessen. Er is binnen moskeeën veel behoefte aan deskundigheid rondom het betrekken van sociale media in de lessen en het begrijpen van de online leefwereld. Het is noodzakelijk dat docenten hierop worden getraind. Het is daarbij belangrijk om te kijken hoe sociale media op een positieve manier ingezet kan worden. Ook wordt benadrukt dat het belangrijk is om ouders hierbij te betrekken en gesprekken te voeren met leerlingen. Leerlingen hebben ook interessante ideeën over hoe sociale media een positieve rol kunnen krijgen binnen het moskeeonderwijs.  

Kennisdeling leernetwerk 

De inhoudelijke kennis die tijdens de bijeenkomst is gedeeld, zowel via de presentaties als de werksessies, is na afloop schriftelijk aan alle deelnemers verstrekt. Een uitgebreide publicatie over het thema identiteitsontwikkeling en over het thema pedagogische aandachtspunten dat het onderwerp is van de volgende bijeenkomst (voorjaar 2024) volgt vóór de zomer.