Voor alle pleegkinderen een passend thuis

‘Ouders van kinderen met een islamitische achtergrond vinden het belangrijk dat hun kind ergens terecht komt waar hun cultuur en geloof een rol spelen’, vertelt Paul Donkers, werver van pleeggezinnen bij Stichting Jeugdformaat (zie foto rechtsonder). Jeugdformaat komt in zicht wanneer er binnen het directe netwerk van het kind geen match is. Dit gebeurt vaak op een creatieve manier, aldus Donkers. ‘We moesten een autistisch meisje plaatsen met een vegetarisch eetpatroon. We zochten eerst binnen gezinnen die ervaring hebben met een autistisch kind, maar dat bleek lastig.’

Creatieve aanpak 

Jeugdformaat schakelde daarom over op een creatieve aanpak. Uiteindelijk is er door contact te zoeken met vegetarische restaurants een match gevonden. ‘Als er in het directe netwerk, denk daarbij bijvoorbeeld aan familie, geen match wordt gevonden en ook de beschikbare gezinnen uit ons bestand niet passen, wordt het lastig. Dan moet je het proces opnieuw opstarten en dat kost tijd.'

Mohammed Yaqini is een van de pleegouders waarbij die match wel is gevonden. Samen met zijn vrouw Jamila heeft hij een islamitisch gezinshuis in Breda waar ze meerdere kinderen opvangen. ‘Ik werkte bij Juzt, dat is een crisisgroep voor islamitische jongeren. Op een gegeven moment hadden we voor een maand drie zusjes die bij ons verbleven. Toen die periode voorbij was, vroeg de oudste of ze bij ons mochten komen wonen. Anders zouden ze uit elkaar worden gehaald. Dat raakte me. We besloten hen alle drie op te vangen. Momenteel hebben we drie eigen kinderen en drie pleegkinderen. Ook hebben we het huis naast ons gehuurd zodat we meer ruimte hebben.’

'Onze pleegdochters waren heel blij dat ze weer Turks konden praten en eten'

Dezelfde cultuur 

Selma Vural is sinds 2012 actief als pleegouder. Samen met haar man Cihan heeft ze twee pleegdochters en twee eigen kinderen. ‘In de zomer van 2012 hoorden we via de Turkse gemeenschap dat twee meiden een gezin zochten. Dat was een emotionele tijd voor ons, aangezien onze jongste dochter net was geopereerd aan haar hart. We dachten direct: dit hadden onze kinderen kunnen zijn. We konden het niet over ons hart verkrijgen om dit voorbij te laten gaan. Onze families komen toevallig uit hetzelfde gebied in Turkije, we hebben dus echt dezelfde cultuur. De meiden woonden voorheen negen maanden in een gezinshuis en waren heel blij dat ze bij een Turks gezin terecht konden en weer Turks konden praten en eten.’ 

Vertrouwen winnen 

Het Verwey-Jonker Instituut onderzocht in samenwerking met Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) wat ervoor nodig is om meer islamitische pleegouders te werven. Uit dit onderzoek bleek onder andere dat pleegzorg is de laatste tijd bekender geworden in de islamitische gemeenschap, het probleem is echter dat er nog veel wantrouwen heerst. Donkers: ‘Het is een groep waar in eerste instantie meer voor nodig is om het vertrouwen winnen. Dat maakt ons werk ook zo specifiek. Deze mensen hebben een ‘gezonde weerstand’ tegen de jeugdhulpverlening. Vaak hebben ze verhalen gehoord die hen afschrikken. Dat betekent in de praktijk dat we veel moeten investeren in vragen die zij hebben.’

'Als een kind ziet dat ouders het accepteren, is het voor hem of haar makkelijker erin mee te gaan'

Tijd investeren

Donkers werkt met verschillende methoden om islamitische pleegouders te werven. ‘De beste manier om islamitische pleegouders te werven en te begeleiden is door ernaartoe te gaan, ze echt op te zoeken’, aldus Donkers. ‘We gaan bijvoorbeeld naar zelforganisaties en culturele verenigingen waar we vrijblijvende voorlichting geven. Het ouderwetse kopje thee drinken werkt ook goed. Het gaat echt om tijd investeren. In gemeenschappen die cultureel gezien naar binnen gericht zijn, werken we vaak met sleutelfiguren. Dan vragen we of ze ons willen helpen zoeken. We leggen daarbij de nadruk op de kinderen, want iedereen vindt kinderen belangrijk. Laatst ben ik met één van deze sleutelfiguren naar de opening van een culturele voorstelling geweest. Dat soort initiatieven helpen. Dan laat je zien dat je interesse hebt in hun verhaal.’

Benaderen vanuit geloof

Yaqini, die zich ook inzet om gezinnen te vinden, pakt het anders aan: ‘Ik benader mensen vanuit ons geloof. Dan vertel ik over onze profeet die jong was toen zijn ouders overleden. Hij was ook pleegzoon en pleegouder. Dat raakt mensen. Daarnaast zeg ik altijd dat als je iets doet voor een kind in een noodsituatie, je er iets voor terugkrijgt. Ook heb ik met mijn vrouw, kinderen en pleegkinderen een toneelstuk opgevoerd. We vertelden het verhaal van onze pleegkinderen. Daar werden mensen emotioneel van. Zo bereik je ze. Maar, het blijft moeilijk om mensen te vinden die als pleegouder hun privacy willen delen.’

'Ik benader mensen vanuit ons geloof. Onze profeet was ook pleegzoon en pleegouder. Dat raakt mensen.'

Vural is ietwat sceptisch over de aanpak van Yaqini. ‘Mensen weten dat je grote zegeningen krijgt en kennen het verhaal van de profeet en zijn pleegkind. Maar, als puntje bij paaltje komt, zien ze obstakels. Moet je die mensen dan op zo'n manier pushen om een pleegkind te nemen? Ze moeten er honderd procent achter staan. Het kan via moskeeën of buurthuizen verteld worden, maar mensen moeten het echt willen.’

Samenwerking pleegouders en ouders

Donkers en Yaqini benadrukken daarnaast het belang van een goede samenwerking tussen pleegouders en ouders. Yaqini: ‘Bij ons is het een gewoonte om de islamitische feesten als Suikerfeest en Offerfeest uitgebreid te vieren. Iedereen is welkom. De buren komen en ook de kennissen en familie van onze pleegkinderen. De gezinnen van de pleegkinderen waarderen dat enorm. Hierdoor wordt het contact alleen maar sterker. Bij gescheiden ouders proberen we allebei de ouders te betrekken. Een van de pleegkinderen zei laatst: ‘Voor het eerst zag ik mijn moeder lachen.’ Dat doet iets met je.’

‘Als een kind ziet dat ouders het accepteren, is het voor hem of haar makkelijker erin mee te gaan’, vult Donkers aan.

'Het beste middel is pleegouders vinden die het goed doen. Dat is het mooiste reclamebord dat er is'

Goede voorbeelden

Wat is er nu echt nodig om in Nederland het tekort aan islamitische pleeggezinnen op te lossen? ‘Het is een kwestie van prioriteiten stellen’, aldus Donkers. ‘Bij Jeugdformaat doen we het werven met zijn tweeën, maar er zijn ook  organisaties waar deze ruimte er niet is. Terwijl het heel belangrijk is om tijd te investeren in werving.’  Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat goede voorbeelden van bestaande islamitische pleegouders het beste werken om de werving van nieuwe ouders te bevorderen. Zo stelt ook Donkers: ‘Het beste middel is pleegouders vinden die het goed doen. Dat is het mooiste reclamebord dat er is.’

Pleegouders als Yaqini en Vural dus. Vural: ‘Het pleegouderschap heeft ons zoveel rijkdom gegeven. Ons oudste pleegkind is 20 jaar en heeft net haar rijbewijs gehaald. Ze zou eigenlijk op kamers gaan wonen, maar ze wilt nog steeds niet weg. Daar heeft ze nog geen zin in.’ Ook het verhaal van Yaqini is een mooi voorbeeld. ‘Laatst kwam onze eerste pleegdochter bij ons eten. Zij studeert nu aan het hbo. Ze zei: ‘Als ik niet bij jullie was opgegroeid, had ik die kans nooit gekregen.’ Voor ons stelt het niet veel voor wat we doen. Maar zij vergeten het nooit.’