Living Library

Doelgroepen van de interventie

• In een bibliotheek of een andere openbare plek: iedereen boven de leeftijd van 14 jaar kan een levend boek lenen, anders dienen zij te worden begeleid door een ouder of verzorger.
• Op scholen: we werken met leerlingen/studenten vanaf 10 jaar. 
• Bij bedrijven/organisaties gaat het alle werknemers. 

Doel van de interventie

Het verminderen van vooroordelen en het bevorderen van begrip ten aanzien van mensen die het meest worden blootgesteld aan vooroordelen. 

Subdoelen

• Begrip bevorderen voor de situaties van mensen die regelmatig te maken hebben met bepaalde vooroordelen;
• Ontwikkelen van een kritischere houding ten aanzien van discriminatie in de samenleving.

Werkzame mechanismen

Inleving en empathie

Dankzij het gesprek over de ervaringen van iemand die regelmatig te maken heeft met vooroordelen ontstaat meer begrip, inleving en empathie voor de situaties waar zij mee te maken hebben, resulterend in minder vooroordelen en uiteindelijk discriminatie.

Sociale norm

De levende boeken onderling en de begeleidende vrijwilligers creëren een positieve sfeer waarin vriendschap centraal staat, tussen mensen die heel verschillend zijn. Ze fungeren zo als rolmodellen, die het goede voorbeeld geven. Dit inspireert mensen om respectvoller om te gaan met mensen die vaak te maken hebben vooroordelen. 

Anti-stereotypen

De levende boeken voldoen vaak niet aan het stereotype beeld dat mensen van hen hebben. Zo kan een transgender persoon of een rolstoelgebruiker heel succesvol zijn op professioneel gebied. Dit leidt tot een ander beeld van de profijtgroep bij de doelgroep. 

Angst verminderen

We zorgen voor een ontspannen gevoel door een prettige sfeer te creëren bij de gesprekken. Zo wordt er een café-achtige omgeving gecreëerd en zorgen de levende boeken ervoor dat de lezers zich welkom voelen, onder andere door zelf ook vragen te stellen. De deelnemers ontwikkelen een aangenaam gevoel wanneer zij omgaan met de profijtgroep. 

Scheidslijnen veranderen

De boeken zijn erg verschillend van elkaar maar hebben met elkaar gemeen dat zij te maken hebben met vooroordelen. Dat schept een band. Samen zetten zij zich vervolgens in om discriminatie tegen te gaan. Er wordt een wij-gevoel gecreëerd door de gemeenschappelijke nieuwe identiteit. 

Verandertheorie

Bekijk het schema

Evaluatie

• We hebben mondeling gevraagd op het einde van de interventie naar de waardering/tevredenheid van de deelnemers.
• We hebben via een formulier gevraagd naar de waardering/tevredenheid van de deelnemers.
• We hebben een procesevaluatie gedaan: via interviews, vragenlijsten en/of observaties hebben we onderzocht of de interventie is uitgevoerd zoals bedoeld.
• We hebben een kwalitatieve evaluatie gedaan waarbij we interviews hebben gedaan met deelnemers na afloop om na te gaan wat deelnemers van de interventie vonden.
• We hebben een kwantitatieve evaluatie gedaan waarin deelnemers achteraf een vragenlijstje hebben ingevuld over wat zij hebben geleerd en/of hebben gehad aan de interventie. 
• We hebben een kwantitatieve evaluatie gedaan waarin deelnemers vooraf en achteraf een vragenlijstje hebben ingevuld. Vervolgens zijn we nagegaan of (en in hoeverre) er verandering is opgetreden in hun houding, kennis en/of gedrag. 

Iedere lezer wordt na afloop van een gesprek gevraagd om een evaluatieformulier in te vullen via livinglibrary.nl/evaluatie. De resultaten worden openbaar gepubliceerd via livinglibrary.nl/voorgaande-edities. Bij de evaluatie zit ook een vrijwilliger, om ook mondeling na te praten. Dat is ook een plek om een nazorg te bieden, omdat mensen soms een beetje emotioneel zijn na een gesprek. Met de levende boeken en de vrijwilligers evalueren we ook onderling, door aan het einde van iedere Living Library na te praten en iedereen de kans te bieden om aan te geven hoe ze het evenement hebben beleefd, dan wel terugkoppeling te geven. 

Dit alles heeft in de afgelopen jaren veel inzichten gegeven, bijvoorbeeld met betrekking tot de titels (neutraler, direct het onderwerp aangevend), tot de lengte van de gesprekken (met meer mensen net iets langer), tot de juiste manier om mensen uit te nodigen om een levend boek te lenen (bijvoorbeeld: 'Heb je wel een goed gesprek gevoerd met een transgender persoon?') Over het algemeen geven mensen aan veel geleerd te hebben. 

Onderzoek

Er zijn vier scripties geschreven over de Living Library in Nederland. De studies kunnen worden gedownload via livinglibrary.nl/onderzoek. Ze zijn daar ook samengevat. Het gaat om twee masterscripties over de impact van de Living Library in Nederland, vanuit de studie Psychologie (Anna Handke in 2017, Universiteit Groningen en Öykü Cantürk in 2023, Radboud Universiteit). Beide masterscripties gingen specifiek in op de vraag of de denkbeelden van de lezer over de minderheidsgroep, met wie diegene contact had, ten positieve waren bijgesteld. De lezers werden schriftelijk ondervraagd, in drie delen: vooraf, direct achteraf en twee weken tot een maand later. Beide zijn erg positief. 

Lilja Kanerva, masterstudent Genderstudies aan Universiteit Utrecht, heeft in 2023 haar scriptie geschreven over de werkzame mechanismen van de Living Library en ze doet twee aanbevelingen, naar aanleiding van diepte-interviews met lezers en levende boeken. 

Leia Pickkers, hbo-student Social Work aan Hogeschool InHolland heeft voor haar afsluitende scriptie specifiek onderzoek gedaan naar Living Library op school, via literatuuronderzoek en interviews met leerlingen, docenten en levende boeken. Uit de resultaten blijkt dat de Living Library een positieve invloed heeft op kinderen wat betreft het verminderen van vooroordelen en het bevorderen van begrip voor anderen.

Momenteel voert een hbo-student Toegepaste Psychologie een procesevaluatie uit. Dit onderzoek bevindt zich nu in de afrondende fase. Daarnaast wordt er vanuit de Radboud Universiteit een specifiek impactonderzoek gedaan naar de Living Library voor werknemers, door een PhD-student.