Rapport: De kracht van informele netwerken

Het onderzoek omvatte een literatuuronderzoek naar wetenschappelijke en praktijkgerichte literatuur over informele netwerken. Daarnaast is er informatie verzameld tijdens een expertmeeting en individuele gesprekken met vertegenwoordigers of ondersteunende organisaties van informele netwerken. Het rapport behandelt onder andere de begrippen informele netwerken, gemeenschap en veerkracht en de vraagstukken, behoeften en uitdagingen van informele netwerken.

Download direct het rapport (pdf)

Wat zijn informele netwerken?

Informele netwerken zijn sociale verbanden tussen mensen die onderling met elkaar verbonden zijn op basis van een gedeelde overeenkomst, een gemeenschap. Het gaat om niet-beroepsmatige ondersteuning en onbetaalde inzet door vrijwilligers. Voorbeelden van informele netwerken zijn zelforganisaties, sociale ondernemingen, vrijwilligers- en burgerinitiatieven. Deze informele netwerken ondersteunen op een laagdrempelige en vertrouwde manier mensen in een gemeenschap.

Krachtige informele netwerken bieden extra ondersteuning aan de (veer)kracht van individuen en gemeenschappen

Hulp en ondersteuning

Informele netwerken komen vaak voort uit lokale, etnische, culturele en religieuze gemeenschappen. Ze zijn gericht op het bieden van hulp en ondersteuning aan specifieke groepen. Hun nabijheid en informele aard maakt ze toegankelijk en betrokken bij de individuele burgers, diverse gemeenschappen en de bredere samenleving. Krachtige informele netwerken bieden extra ondersteuning aan de (veer)kracht van individuen en gemeenschappen, naast wat welzijns- en zorgorganisaties kunnen bieden. Behalve dat informele netwerken directe steun en hulp kunnen bieden aan mensen, kunnen ze ook een belangrijke brugfunctie vervullen. Namelijk tussen burgers en formele organisaties of instellingen, zoals gemeenten en zorgorganisaties.  

Elkaar versterken

Er is relatief weinig over informele netwerken bekend. Ook is er nog slechts een beperkte verbinding tussen deze netwerken en de ‘systeemwereld’. Dat de informele netwerken niet goed in beeld zijn, maakt het moeilijker om hen en hun achterban te bereiken en toegang tot ze te hebben. Dit is een gemiste kans voor professionals: informele netwerken en de formele organisaties kunnen elkaar juist versterken.  

De weg vooruit

Dit onderzoek laat zien dat informele netwerken een waardevolle rol spelen in het versterken van gemeenschappen en het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. Ze kunnen echter nog beter worden benut en ondersteunt door overheden en professionals. De potentie van deze netwerken blijft vaak nog onderbenut vanwege belangrijke beperkingen waar ze mee te maken hebben. Als formele organisaties en informele netwerken elkaar beter kunnen vinden en vooral als er meer structurelere samenwerking is, dan kunnen belangrijke maatschappelijke opgaven zoals armoede en sociale veiligheid beter worden aangepakt. Om deze samenwerking te bevorderen, is er behoefte aan onderling contact en vertrouwen, een gedeelde visie, duidelijke afspraken en financiële ondersteuning. 

Meer weten?

Hieronder kun je het hele rapport downloaden.