Tips voor hbo-docenten
Vooroordelen, stereotypen en discriminatie verminderen is geen makkelijke klus. Daarom heeft KIS op basis van verschillende wetenschappelijke studies feiten en tips op een rijtje gezet.
Wist je dat?
- Zowel jongeren als volwassenen met name discrimineren omdat ze merken dat anderen dat ook doen? Als jongeren merken dat het ‘normaal’ wordt gevonden in hun omgeving (bijvoorbeeld hun vriendengroep of klas) om je racistisch, homofoob of seksistisch uit te laten is de kans dat zij het zelf ook gaan doen. Om die reden is het belangrijk om uitingen van discriminatie te begrenzen. Daarom is het een goed idee om zelf als docent alle vormen van discriminatie duidelijk af te keuren. Zo geef je het goede voorbeeld aan de studenten.
- Vooroordelen en stereotypen deels onbewust zijn? Je kunt dus handelen op basis van vooroordelen en stereotypen zonder dat je dat zelf in de gaten hebt. Dat is niet uitzonderlijk, de meeste mensen hebben onbewust in meer of mindere mate vooroordelen en stereotypen op basis van onder meer huidskleur en sekse. En onbewust trekken mensen vaak mensen voor die op hen lijken. Zo is bekend dat witte mensen andere witte mensen voortrekken bij sollicitaties.
- Wanneer je stereotypen beelden uit (‘alle moslims zijn..’ of ‘alle Surinamers doen…’) dit leidt tot versterking van stereotype beelden, zelfs als je benoemt dat deze stereotypen niet kloppen? Stereotypen worden automatisch actief in je brein zonder dat je hier vaak bewust van bent. En dat heeft weer invloed op je gedrag. Tip: geef weinig ruimte aan stereotypen! En herhaal ze ook niet door uit te leggen dat ze niet juist zijn en je er niet aan moet denken. Ook al vertel je erbij dat een stereotype niet klopt, onbewust denk je er dan juist wel aan (‘Denk niet aan een roze olifant..’);
- Zowel jongeren als volwassenen vaak minder vooroordelen krijgen als ze zich gaan inleven in mensen die gediscrimineerd worden? Dat komt omdat vooroordelen gaan over gevoelens, bijvoorbeeld angst of afkeer ten aanzien bepaalde groepen mensen. Deze gevoelens verander je moeilijk met rationele argumenten. Wanneer mensen zich inleven en empathie ontwikkelen voor iemand die gediscrimineerd wordt, dan worden negatieve gevoelens minder ten aanzien van de gediscrimineerde groep en positieve gevoelens groter. In deze video leggen we dat uit.
- De ene groep mensen duidelijker vaker gediscrimineerd wordt dan de andere? Veel voorkomende vormen van discriminatie zijn onder meer racisme (waaronder anti-Zwart-racisme, antisemitisme, anti-moslim-racisme), validisme (discriminatie en stigmatisering in onze samenleving van mensen met een beperking), seksisme en lhbti+ discriminatie.
- Niet alle antidiscriminatie-methodes effectief zijn tegen discriminatie? Sommige methodes werken zelfs averechts. In deze checklist lees je meer over wat wel en wat niet werkt.
In veel onderwijsinstellingen worden debatten en discussies gehouden over discriminatie gedachten daarover. Maar het is eigenlijk niet logisch om discussies houden over de vraag of en wanneer discriminatie wel of niet mag of over de rechten van minderheidsgroepen: discriminatie is verboden bij wet. Net als bij diefstal is het niet de bedoeling om de wet ter discussie te stellen. Een betere vraag is bijvoorbeeld: ‘Wat kunnen we doen om discriminatie te voorkomen?’ Stimuleer studenten om na te denken over oplossingen in plaats van het probleem ter discussie te stellen.
Tips
- Benadruk overeenkomsten in verschillende vormen van discriminatie: mensen zien in eerste instantie vaak niet de overeenkomst tussen de ene vorm van discriminatie en de andere. Ze vinden het bijvoorbeeld verkeerd om iemand af te wijzen voor een stage vanwege diens afkomst, maar hebben geen moeite om iemand uit de weg te gaan omdat hij homo is of andersom. Om studenten te helpen om de relatie te zien tussen de verschillende vormen van discriminatie helpt het om gebruik te maken van dezelfde. Ook kan het helpen om te beginnen met de vorm van discriminatie die de studenten het meest erg vinden, wat hen het meest (persoonlijk) raakt en laat daarna zien hoe dit overeenkomt met andere vormen van discriminatie en wat de overeenkomsten hiertussen zijn.
- Nodig professionele sprekers die discriminatie hebben ervaren uit om hun verhaal te delen. Er zijn diverse interventies/mensen die je kunt inhuren. Ook films of theaterstukken die verteld worden vanuit het perspectief van de gediscrimineerd persoon kunnen vooroordelen verminderen. Het helpt om studenten de opdracht te geven zich in te leven in de hoofdpersoon. Hoe meer overeenkomsten de ervaringsdeskundige met de jongeren heeft, hoe beter.
- Zet eventueel in op een bewustwordingscursus. Zijn de studenten gemotiveerd om discriminatie te verminderen en geoefend en bekwaam in zelfreflectie? In dat geval kan je studenten bewust maken van hun eigen onbewuste vooroordelen en stereotypen én hen leren om niet naar te handelen. Let op: dit vraagt veel oefening en lukt beter naarmate je ouder bent. Een bewustwordingscursus kan dus beter aangeboden worden aan derde- en vierdejaars studenten, dan aan eerstejaars. Zo’n type cursus kan aangevraagd worden bij bijvoorbeeld een antidiscriminatiebureau of het College van de Rechten van de Mens. Bied de cursus bij voorkeur niet verplicht aan, want het werkt meestal alleen voor mensen die echt gemotiveerd zijn.
- Besteed ook aandacht aan hoe je omgaat met discriminatie: praten over discriminatie kan een heftige ervaring zijn. Discriminatie ervaren is bewezen als ernstig schadelijk voor de gezondheid. Er is een grote kans dat (een deel van de) studenten hier ook mee te maken hebben gehad. Geef daarom aandacht aan de pijn, geef tips over hoe te reageren op discriminatie, organiseer nazorg en vertel hoe je melding maakt bij een antidiscriminatiebureau.
Wil je meer lezen over het verminderen van discriminatie? Lees meer in dit dossier meer over de werkzame mechanismen bij de aanpak van discriminatie. Ook kun je deze checklist gebruiken: deze geeft een overzicht van wat wel en wat niet werkt om discriminatie, vooroordelen en stereotypen te verminderen.
Meer informatie?Neem contact op met:
Afbeelding
