Wat motiveert het mkb om aan de slag te gaan met objectief werven en selecteren?

Niet afgaan op de ‘klik’ met de kandidaat of je laten leiden door je gevoel dat deze ‘goed in het team past’, maar in plaats daarvan systematisch checken welke kandidaat de beste competenties heeft. Dat is objectief werven en selecteren in een notendop. Steeds meer grote bedrijven zijn hier al mee aan de slag, maar hoe zit dat met het mkb? KIS heeft in 2023 onderzocht of objectief werven en selecteren mkb’ers aanspreekt. In deze online publicatie beschrijft KIS het onderzoek en de uitkomsten.

Liever als artikel lezen?

Deze online publicatie is ook als artikel te lezen. 

Bekijk het artikel

Auteurs: Jolien Geerlings, Marit Verstappen, Hanneke Felten en Serena Does.

Online publicatie
Werk

Kwalitatief onderzoek

Interviews met mkb’ers actief in ondernemersnetwerken

Naast de praktijktest zijn er voor het kwalitatieve onderzoek vijftien ondernemers geïnterviewd. Deze ondernemers zijn geworven via een oproep via LinkedIn, de contacten via de praktijktest en de eigen netwerken van de onderzoekers. Zij zijn allemaal actief in een ondernemersvereniging bijvoorbeeld als bestuurslid. 

Deze ondernemersverenigingen behartigen de belangen van lokale ondernemers (of een specifieke sector) en faciliteren netwerken, samenwerken en gedachten en kennis uitwisselen tussen ondernemers. De meeste van de respondenten zijn actief in lokale ondernemersverenigingen verspreid over het hele land, een aantal in een ondernemersvereniging voor een specifieke sector, en sommigen in meerdere tegelijkertijd. In al deze ondernemersverenigingen zijn mkb’ers duidelijk de grootste groep. Deze respondenten zijn daarom te beschouwen als sleutelfiguren in het mkb: ze zijn bijna allemaal zelf mkb’ers (enkele zijn zzp’ers) en nog belangrijker is dat zij veel samenwerken en contacten hebben met mkb’ers. De ervaringen en visie van deze respondenten geeft daarmee een inkijkje in de ervaringen en visie van mkb’ers.

‘Passen in het team’ 

In de interviews hebben we de ondernemers vooral gevraagd hoe zij denken over objectief werven en selecteren en hoe zij denken dat andere mkb’ers hierover denken. Zelf hebben de ondernemers gemengde opvattingen over objectieve werving en selectie. Er is erkenning voor het belang van competenties en vaardigheden, maar een groot deel benoemt ook veel waarde te hechten aan ‘het menselijke aspect’ in de selectieprocedure. Vooral het belang dat wordt gehecht aan of iemand ‘in het team past’, lijkt een knelpunt te zijn voor het mkb’ers. Het gaat erom of ze denken dat de kandidaat door de andere teamleden wordt geaccepteerd. Of bijvoorbeeld de werkhouding en mentaliteit aansluit bij de andere werknemers in het team. Hierbij gaan ze nu vaak af op hun eigen inschatting en gevoel en dat sluit niet aan objectief werven en selecteren. Het andere knelpunt is het belang dat wordt gehecht aan ‘soft skills’ en persoonlijkheid, mentaliteit en werkhouding. Deze worden soms belangrijker gevonden dan competenties. Dit geldt in het bijzonder voor de kleinere mkb’ers. Een mogelijke oplossing die naar voren komt voor beide knelpunten, is om ’in het team passen’ of ‘soft skills’ om te buigen en te vertalen naar concrete competenties.

Tot slot zijn sommige respondenten van mening dat bedrijven zelf verantwoordelijk zijn voor het verbeteren van hun werving- en selectieprocessen en dat ze niet te veel aangereikt moeten krijgen van de overheid. Dit lijkt samen te hangen met het soms bestaande lage vertrouwen in de overheid. Andere mkb’ers vinden het juist wel prettig om door de overheid ondersteund te worden.

Vier redenen waarom objectief werven en selecteren aantrekkelijk kan zijn voor het mkb

Op basis van de geanalyseerde interviews komen er vier belangrijke redenen naar voren die objectief werven en selecteren aantrekkelijk maakt voor mkb’ers. 

  1. Objectief werven en selecteren zorgt voor het vinden van het beste talent zodat vacatures duurzaam ingevuld kunnen worden. Minder verloop van werknemers staat vaak bovenaan het lijstje van mkb’ers. Als objectief werven en selecteren daarbij kan helpen, dan wordt dit erg aantrekkelijk gevonden. 
  2. Vaak komen er meer reacties op een vacature waarin er alleen de focus ligt op een aantal duidelijke competenties (zoals bij objectief werven en selecteren gebruikelijk is). Dit argument leidt tot enthousiasme over objectief werven en selecteren. 
  3. Dat het ‘gewoon eerlijker is’, is ook een belangrijke reden om objectief werven en selecteren in te voeren. Dit wordt vaak gezien als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen maakt je bedrijf voor een deel van de sollicitanten weer aantrekkelijker, is de ervaring van de ondernemers. De business case en fairness case gaan in de praktijk dus vaak hand in hand. 
  4. Objectief werven en selecteren kan aantrekkelijk zijn voor mkb’ers omdat het kan ‘ontzorgen’. Het kan een makkelijke manier zijn om je werving- en selectieproces te professionaliseren omdat er al concrete tools liggen voor objectief werven en selecteren, zoals in de gratis beschikbare e-learning van Movisie. Mkb’ers benoemen dat het wel cruciaal is dat de methode echt aansluit bij kleinere organisaties zonder hr-afdeling.

Wat kan enthousiasmeren 

Mkb’ers kunnen dus enthousiast worden van objectief werven en selecteren vanwege de bovengenoemde redenen, zo komt naar voren uit de interviews. Daarnaast benadrukken de respondenten dat ze behoefte hebben aan tastbare resultaten en het zien van impact, dat dat helpt om ondernemers te overtuigen. Bijvoorbeeld door case studies/praktijkvoorbeelden te laten zien met meetbare uitkomsten, zoals omzetgroei en positieve effecten op het team, op verschillende schalen van mkb-grootte. Ook hebben ze behoefte aan eerlijke voorbeelden van knelpunten waar ondernemers tegenaan kunnen lopen als ze objectief werven en selecteren invoeren. Een goede manier om te ervaren wat objectief werven en selecteren inhoudt en oplevert is om het zelf een keer uit te proberen bij een vacature. Door respondenten wordt geopperd om deze methode te testen bij een functie waarin ‘passen in het team’ minder belangrijk wordt gevonden. Bijvoorbeeld omdat er vooral zelfstandig wordt gewerkt. Dit verlaagt de drempel om objectief te werven en selecteren. Wanneer ze dan succes ervaren, is het een kleinere stap om de methode ook in te voeren bij andere vacatures.

Daarnaast is een aanbeveling dat het taalgebruik aangepast kan worden: het gebruik van het woord 'methode' kan ondernemers afschrikken. Een respondent suggereert om dit woord te vermijden zodat de interesse van ondernemers behouden blijft. Een andere ondernemer geeft aan dat er een flitsende naam moet worden bedacht voor de methode: ‘objectief werven en selecteren’ klinkt te weinig vernieuwend. Een nieuwe naam kan ook helpen, omdat ondernemers vaak mee willen met de nieuwste ontwikkelingen. Een aantal respondenten gaf aan dat voor grotere ondernemingen de trend van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen al steeds meer de norm is, waardoor andere ondernemers ook meewillen in deze innovatie.

Tot slot zijn de respondenten ervan overtuigd dat er zoveel mogelijk weg moet worden gebleven van de overheid en wetten. Juist als er iets vanuit de overheid opgelegd wordt, spreekt het minder aan, benadrukken verschillende ondernemers.

Diversiteit in ondernemersnetwerken

In de interviews zijn we ook ingegaan op de diversiteit binnen de ondernemersnetwerken. Veel netwerken, in het bijzonder de kleine lokale netwerken, blijken voornamelijk te bestaan uit ondernemers zonder migratieachtergrond. Een deel lijkt volledig wit te zijn. Er bestaan aparte netwerken voor medewerkers voor een specifieke afkomst, zoals Turkse ondernemersnetwerken. In de grote steden zijn de ondernemersnetwerken wel redelijk divers. Vaak is hier ook extra inspanning op geleverd. De ondernemers die inmiddels een divers ondernemersnetwerk hebben, werkten bijvoorbeeld met ambassadeurs, ‘maatjes’ om te zorgen dat nieuwe leden met een migratieachtergrond zich meer thuis voelden, Of ze gingen actief op zoek naar bestuursleden met een migratieachtergrond. Een ander netwerk organiseerde een thema-avond over zakendoen met Turkije. Hier kwamen veel ondernemers van Turkse afkomst op af en daardoor werden nieuwe contacten en leden gevonden. Ook geven een aantal ondernemers aan dat zij iftars houden, zorgen voor vegetarisch eten en evenementen organiseren zonder alcoholische borrels.